B. S. Sayfullayev, V. K. Rustamov madaniy tadbirlarni tashkil etish

adabiy va dramatik asarlarning kompozitsion tuzilishini tashkil
etadi. Ba’zan tadbir ssenariysining kompozitsion tuzilishini prolog,
epizodlar qatori va final bilan belgilash mumkin. Chunki ko‘pgina
bayram, tomosha, teatrlashtirilgan konsert va boshqa tadbirlarda
voqea bir mavzu ustida emas, bir necha epizodlardan iborat bo‘lib
tashkil qilingan bo'lishi mumkin. Shuning uchun ham har qanday
bayram yoki tomosha ssenariysining kompozitsion tuzilishini to‘g ‘ri
belgilash o'tkazilayotgan tadbirning mohiyatini to‘laqonli yoritib
berishga xizmat qiladi.
Hayot turli qarama-qarshiliklardan iborat. Dramaturgiyada ham
qarama-qarshiliklarsiz yozilgan ssenariylar bizning nazarimizda
juda zerikarli bo‘lib, tomoshabinni qiziqtira olmaydi. Ular ichki,
tashqi, tor rna’nodagi va keng ma’nodagi qarama-qarshiliklar
turlariga bo‘linadi.
Ichki qarama-qarshilik qahramonlarning ichki. psixologik, ruhiy
xatti-harakatlari orqali namoyon bo‘ladigan tushuncha. Tashqi
qarama-qarshilik esa qahramonlarning tashqi fizik, jismoniy xatti-
harakatlari orqali namoyon bo‘ladi.
Tor ma’nodagi qarama-qarshilik juda kichik masshtabda amalga
oshirilgan ziddiyatlar tushuniladi. Masalan, Tohir bilan Bobur
urishib qolishdi. Keng ma’nodagi qarama-qarshilik esa - ziddiyatlar
77

---

¡jtimoiy ahamiyat kasb etadi. Demak, to'qnashuv ham dramaturgi-
yaning muhim jihatlaridan hisoblanadi.
Ssenariyning badiiy jihatdan mukammalligi va pishiqligiga
erishish - tadbiming yuqori saviyada o'tishiga kafolatdir. Rejissyor
va ssenaristning izlanuvchanligi tadbiming tempo-ritmini saqlab
turishda ham muhim rol o‘ynaydi.
Ssenariyda asosiy ifoda vositalarini - obrazli yechim, original