Predikativlik nima va uning ifodalanish shakllari haqida gapiring?

Predikativlik nima va uning ifodalanish shakllari haqida gapiring?
Predikat predikativlik bilan chambarchas bog’liqdir. Har qanday predikativlik predikat asosida shakllanadi. Predikativlik shakllari predikatga qo’shiladi. Shuning uchun ham predikativlikni o’zida aks ettirgan har qanday predikatning o’zi eng kichik gap hisoblanadi.
Demak, predikat propozitsiv struktraning markaziy elementidir. Shunday bo’lishiga qaramasdan tilshunoslikda predikat maqomi masalasida bir xillik yo’q. Juda ko’p adabiyotlarda predikat fe’lga nisbat beriladi, Uning ekvivalenti sifatida talkin qilinadi. Masalan, Yu.S.Stepanov fikriga ko’ra, fe’l - bu predikatdir. Fe’l lug’atning murakkab (kompleks) birligi bo’lib, birinchidan, ayrim predikatni, ikkinchidan, gap tarkibida shu predikatga kiruvchi otning ayrim mazmuniy belgilarini ifodalaydi_.
V.B.Kasevich va V.S.Xrakovskiylar ham predikatga xuddi shunday munosabatda bo’ladilar. Xususan, ular predikat aktaptlari (PA) haqida fikr yuritib, ular asosan fe’llar, fe’lli oborotlar orqali ifodalanishini aytadilar_. Mualliflar fe’lga qaram bo’lgan, uning majburiy valentligini to’ldiruvchi sintaktik qurilmaning elementini sintaktik aktantlar hisoblaydilar va uni fe’lning mazmuniy valentligi bilan bog’lanmagan sirkonstantlarga qarama-qarshi ko’yadilar. Ayrim lingvistlar predikat termini ostida faqat fe’lni emas, balki keng ma’noda otlarni ham birlashtiradilar. Predikatlarni mustaqil va yordamchi predikatlarga bo’ladilar. Birinchi tipdagi predikatlarga fe’l, sifat, ravish, holat bildiruvchi so’zlar va mavhum otlar kiritiladi. Ikkinchi tipdagi predikatlarga esa ayrim ko’makchilar. bog’lovchilar, propozitsional bog’lamalar, kvantorlar, grammatik kategoriyalar mansub ekanligini ko’rsatadilar_. Hamma predikatlarning umumiyroq oppozitsiyasi statiklik - dinamiklik farqlovchi belgisiga ko’ra ikki katta guruhga ajratilishi juda ko’p adabiyotlarda tan olinadi_. Rus grammatikalarida yuqoridagi oppozitsiya eng umumiy farqlovchi belgi sifatida qaralib, predikatlarning fe’l va fe’l bo’lmagan so’zlar orqali ifodalanishiga asos bo’ladi. Ko’rinib turibdiki, predikatlar propozitsiyaning markaziy elementi (predikat va uning argumentlari modelida bo’lganda) yoki shu propozitsiyaning o’zidir (nolь valentli predikat modelida bo’lganida). Predikatlar fe’llar va fe’l bo’lmagan (keng ma’noda otlar, yoki belgi bildiruvchi so’zlar) so’z shakllari orqali ifodalanadi. Shuning uchun ham u, avvalo fe’l predikatlar va ot predikatlarga bo’linadi.