Международный научно-образовательный электронный журнал

Adabiyotlar 
1.
Azizxujaev A. A. Davlatchilik va ma'naviyat. – T.: «Shark», 1997 
2.
Milliy istiklol g‘oyasi: asosiy tushuncha va tamoyillar – T.: «Yangi asr avlod», 
2001. 
3.
www.bilim.uz. 

---

977 
ФИО авторов:
Xamdamov Abbos Furqatovich 
To’rayev Sardor Nuriddinovich 
TVCHDPI 2-kurs magistrantlari 
ФИО научного руководителя: 
Adashov J.K.
 
Название публикации:
«N-TARTIBLI DETERMINATLARNI HISOBLASH 
USULLARI VA ULARNI TATBIQLIRI» 
Annotatsiya: 
Ushbu ishimizda yuqori tartibli deteminatlarni hisoblash usullari 
haqidagi fikrlar yoritilgan va uning tadbiqlari o’rganilgan.
 
Kalit so’z:
Determinant, kvadrat matritsa, satr, ustun, element, Sarryus, algebraik 
to‘ldiruvchi,minor 
Determinant tushunchasidan dastlab chiziqli tenglamalar sistemasini yechishda 
foydalanilgan bo‘lib, keyinchalik ular matematikaning bir qancha masalalarini 
yechishga, jumladan xos sonlarni topishga, differensial tenglamalarni yechishga, 
vektor hisobiga keng tatbiq etildi 
[1]
. 
Matritsaning muhim tavsiflaridan biri determinant hisoblanadi. Determinant faqat 
kvadrat matritsalar uchun kiritiladi. 
kvadrat 
matrisaning 
determinanti 
bilan 
belgilanadi. 
Masalan, 
matritsaning 
determinanti 
kabi 
aniqlanadi. Bunda matritsani uning determinanti bilan adashtirmaslik kerak: 
matritsa – bu sonlar massivi (jadvali); determinant – bu bitta son. 
Ikkinchi tartibli determinant
ikkita satr va ikkita ustun elementlardan iborat ifoda 
hisoblanadi hamda 
...............(1) 
kabi belgilanadi va aniqlanadi. 

---

978 
sonlar determinantning elementlari deyiladi. Bunda 
-
satr, 
-satr, 
-ustun va 
-ustun elementlari hisoblanadi, 
ya’ni determinantning -satr va - ustunda joylashgan elementini ifodalaydi. 
elementlar 
joylashgan 
diagonalga 
determinantning 
bosh 
diagonali, 
elementlar joylashgan diagonal determinantning yordamchi 
diagonali deyiladi. 
Determinantning qiymati uning bosh diagonal elementlari ko‘paytmasidan 
yordamchi diagonal elementlari ko‘paytmasini ayiridan hosil bo’lgan songa teng. 
Demak, 
ikkinchi 
tartibli 
determinantning 
qiymati 
quyidagicha 
topiladi: