Navoiy Davlat Konchilik institute ―Konchilik‖ fakulteti

 

Yer qobig’ining issiqlik rejimi. 

Yerning  issiqlik  rejimi  uning  ichki  va  tashqi  tuzilishiga  bog‘lik.  Shuning  uchun  xam  yer 

qobig‘ini isitadigan issiqlik tashqi–quyoshdan keladigan va ichki – yer bag‘ridan ajraladigan issiqlik 

turlariga  ajratiladi.  Yer  bag‘ridan  chiqadigan  issiqlk  asosan  radioaktiv  elementlarning 

parchalanishidan  xosil  bo‘ladi  va  tog‘  jinslarini  isitadi.  Shunga  ko‘ra  issiqlik  yerning  turli 

qatlamlarida turlicha bo‘ladi. 

Yer  qobig‘ining  yuqori  qismi  quyoshdan  keladigan  issiqlik  xisobiga  isiydi.  Yer  qobig‘ining 

quyosh  nurlariga  perpindekulyar  joylashgan  1  sm  2  maydoni  quyoshdan  bir  minutda  1,94  kkal 

issiqlik  oladi.  Bir  yilda  esa  yer  shari  quyoshdan  1021  kkal  issiqlik  oladi.  Bu  miqdor  quyosh 

doimiyligi deb ataladi. Yer yuzasi g‘adir-budur, baland-past, o‘nqir-cho‘nqir ko‘rinishda tuzilganligi 

uchun  uni  quyosh  nurlari  bir  tekisda  isitmaydi.  Shuning  uchun  sutka,  oy,  fasl,  yil  asrlar  buyicha 

temperaturaning uzgarishi xisobga olinadi. Yerning turli joylarida xarorat keskin o‘zgaradi, masalan: 

Antarktidada–900  bulsa,  Afrikada  Q650S.  Yer  qobig‘i-ning  eng  yuqori  qismi  ekvatorda  1–2  m, 

saxrolarda 25–35 m gacha quyosh nur-lari ta'sirida isiydi. Yer yuzasida yoz faslida tog‘ jinslarining 

xarorati  Q800S  gacha  isiydi  va  u  yerning  ichkarisiga  qarab  kamayib  boradi.  Qishda  esa  aksincha– 

xarorat oshib boradi.