1-мавзу: «Мещнат социологияси» фанининг ма=сади, вазифалари ва ижтимоий–и=тисодий фанлар билан узвий бо\ли=лиги

Tashkilotiga a`zo bo`lib kirdi. XMT va O`zbekiston xukumati tashabbusi bilan 1993 yil 
iyunda  Toshkentda  «Mehnat  bozori  va  O`zbekiston  aholisini  ijtimoiy  muhofaza 
qilish» va 1994 yil aprel’ oyida «Ijtimoiy yo`naltirilgan bozor iqtisodiyotiga o`tishda 
o`z-o`zini  ish  bilan  ta`minlash  va  tadbirkorlikni  rivojlantirish»  mavzularida  xalqaro 
anjumanlar  o`tkazildi.  Ta`kidlash  joizki,  1969  yil  Tashkilotning  50  yilligi  munosabati 
bilan unga Nobel’ mukofoti berildi.  
Xalqaro Mehnat Tashkiloti ishida ko`pgina tajriba to`plangan bo`lishiga qaramasdan 
hali  ko`p  muammolar  ko`zga  tashlanadi.  Ular  orasida  quyidagilarni  ajratib  ko`rsatish 
mumkin:  
1.XMT  garchi  siyosatdan  xoli  tashkilot,  deb  e`lon  qilingan  bo`lishiga  qaramasdan, 
baribir  hali  ma`lum  darajada  siyosiy  tashkilot  bo`lib  qolayotir.  Bu  hol  Markaziy  va 
Sharqiy  Evropaning  sobiq  sotsialistik  mamlakatlariga  salbiy  va  ajratuvchilik  bilan 
munosabatda  bo`lishda  o`z  ifodasini  topgan  edi.  Mazkur  mamlakatlarning  rahbariyatlari 
sotsialistik  yo`alishdan  voz  kechgandan  keyin  va  bozor  munosabatlariga  o`tishgach, 
Xalqaro  Mehnat  Tashkilotining  bu  mamlakatlarga  nisbatan  munosabati  o`zgarmoqda. 
Lekin, kelgusida bu munosabatlarning qanday bo`lishi hozircha noma`lumdir. 

---

 
208 
2.XMTning katta tajribasidan, uning ishlab chiqqan va qabul qilgan ijtimoiy-mehnat 
munosabatlari sohasida konventsiyalari va tavsiyalaridan nimalarni va qanday foydalanish 
mumkinligini hali o`rganish va amalda sinab, tekshirib ko`rishni talab qiladi.  
Rossiyaning  Xalqaro  Mehnat  Tashkiloti  bilan  o`tkazgan  dastlabki  maslahatlari, 
hamda,  Xalqaro  Mehnat  Byurosining  bandlik  masalalari  yuzasidan  bergan  tavsiyalari 
shuni  ko`rsatadiki,  hali  uning  faoliyati  Rossiya  xalqlarining  milliy  xususiyatlari, 
an`analari, tafakkur tarzi etarli darajada hisobga olinayotgani yo`q. 
3.Jahonda  ro`y  berayotgan  iqtisodiy,  siyosiy  va  ijtimoiy  o`zgarishlar  Tashkilotning 
maqsadlari,  vazifalari  va  ish  yo`nalishlarida  tegishli  o`zgarishlar  qilinishini  talab  qiladi. 
Bundan  bir  necha  yil  muqaddam  Xalqaro  Mehnat  Tashkilotining  Ustaviga  ayrim 
o`zgarishlar  kiritilgan  edi,  bugungi  kunga  kelib  etarli  bo`lmay  qoldi.  Hayotning 
ko`rsatishicha,  ish  rejalarini  o`rtacha  muddatli  (6  yilga  mo`ljallab)  tuzish  tajribasi  o`zini 
unchalik oqlamadi.  
4.Tashkilot  va  uning  asosiy  organlarining  tuzilishida  bir  qator  muammolar  bor. 
Xalqaro Mehnat  Koferentsiyasi  har  yili  to`planadi  va  uning  ishida ko`pgina delegatlar  va 
maslahatchilar  ishtirok  etadilar.  Bu  esa  Xalqaro  Mehnat  Tashkilotidan  ham,  shuningdek, 
ishtirok  etuvchi  mamlakatlardan  ham  ko`pgina  kuch  g`ayrat  va  mablag`  sarflashni  talab 
qiladi.  
5.Xalqaro  Mehnat  Tashkiloti  Ma`muriy  Kengashning  tuzilishi  bir  necha  o`n 
yillardan  buyon  o`zgarmay  keladi.  Sanoat  jihatidan  ancha  rivojlangan  mamlakatlardan 
XMT xukumat a`zolarining doimiy soni (10) haqidagi masala qayta qarab chiqilishi kerak, 
chunki, u rivojlanayotgan mamlakatlarning noroziligiga sabab bo`lib kelayotir.  
6.XMT ning butun ishida uni  mutaxassis kadrlar bilan to`ldirib borish, shuningdek, 
ekspertlar  va  maslahatchilarni  mintaqalarda  ishlash  uchun  tanlash  ham  g`oyat  muhim 
ahamiyatga  egadir.  Bu  erda  kadrlarning  barqarorligini  ta`minlash  ijobiy  holdir.  Lekin, 
uning  o`z  kamchiliklari  ham  bor.  Bu  mutaxassislar  o`zlarining  mamlakatlaridan  uzilib 
qolgan,  batamom  xalqaro  amaldorlarga  aylangan  Xalqaro  Mehnat  Byurosining  xodimlari 
o`z  xalqidan,  uning  orzu-umidlari  va  manfaatlaridan  ajralib  qoladilar.  Turli  mamlakatlar 
va  mintaqalarning  vakillari  Xalqaro  Mehnat  Byurosida  bir  tekisda  taqsimlanmagan.  Bu 
muammo ma`lum bo`lsa ham, lekin hal qilinmasdan kelmoqda.  
Xalqaro Mehnat Konferentsiyasi va Xalqaro Mehnat Byurosi faolligini tashkil 
etish.