1-мавзу: «Мещнат социологияси» фанининг ма=сади, вазифалари ва ижтимоий–и=тисодий фанлар билан узвий бо\ли=лиги

Bolani  parvarish  qilish  bo’yicha  nafaqalar,  odatda,  onaga,  ona  bo’lmagan 
taqdirda-otaga  farzand  qilib  olgan  kishiga,  vasiyga  yoki  ona  o’rnini  bosayotgan  va  bola 
ikki  yoshga  to’lguniga  qadar  uni  amalga  parvarish  qilayotgan  boshqa  qarindoshlariga 
tayinlanadi  va  to’lanadi.  Nafaqa  har  oyda  O’zbekiston  Respublikasida  belgilangan  eng 
kam  ish  qilinayotgan  bolalarning  sonidan,  shuningdek,  nafaqa  oladiganshaxsning  mehnat 
stajidan qati nazar to’lanadi. Undan tashqari, oilaga moddiy yordam sifatida bola tug’ilgan 
paytda-eng  kam  ish  haqidan  ikki  aravar  ko’p  miqdorda  bir  kara  nafaqa  to’lash  orqali 
ko’rsatiladi. 
Kam taminlangan oilalarnihisobga olish va ularga moddiy yordamni to’lashni tashkil 
etish. 
Oilaga  oylik  moddiy  yordam  uch  oylik  muddatga  tayinlanadi.  Shu  muddat 
o’tganidan  so’ng,  oilaning  moddiy  ahvoli  yaxshilanmagan  bo’lsa,  yordam  belgilangan 
tartibda yang  muddatga tayinlanishi mumkin. Oilaga oylik modddiy yordamni  moliyalash 
manbalari quyidagilar:  
-respublika byudjet mablag’lari;  

---

 
147 
-mahalliy (viloyat, shahar va tuman) byudjet mablag’lari;  
-byujetdan  tashqarii  turli  manbalar  (ijtimoiy  va  xayriya  fondlari,  korxona  va 
xo’jaliklarning mablag’lari, fuqarolarning ko’ngilli xayriyalari va boshqalar).  
 
Moddiy  yordam  olishga  ariza  bergan  shaxsning  oilaviy  ahvoli  tekshirilganda,  oila 
daromadi va mulkiy ahvolining dalolatnomasi rasmiylashtiriladi. Dalolatnomada quyidagi 
ma’lumotlar aks ettiriladi:-oila tarkibi, unda qarindosh bo’lgan va birga umumiy ro’zg’or 
yuritib, birga yashovchilarning barchasi: bunda doimiy daromad manbaiga ega bo’lmagan, 
mehnatga layoqatli oila a’zolari, bola ikki yoshga to’lguncha qadar uni parvarishlayotgan 
ayollar  va  16  yoshgacha  bo’lgan  bolalarning  soni  alohida  ko’rsatiladi;-oila  a’zolarining 
tekshirish  oyidan  oldin  o’tgan  oyda  olgan  daromadlarining  miqdori;  -oilaning  mulkiy 
ahvolining  baholanishi;  -tomarqa  uchastkasining  maydoni  va  undan  olinadigan  daromad 
imkoniyatlarining baholanishi.  
 
Komissiya  tekshiruvi  o’tkazilgandan  so’ng,  oilaga  moddiy  yordam  ko’rsatish 
maqsadga  muvofiqligini  va  uning  miqdorini  belgilash  to’g’risida  qaror  qabul  qiladi. 
Komissiya  moddiy  yordamni  tayinlashda,  rad  etishni  quyidagilarga  asoslanishi  kerak:-
oilada  ish  bilan  band  bo’lmagan  ishga  layoqatli  a’zolarning  borligi  (ishsizlar  va  2 
yoshgacha  bo’lgan  bolalarni  tarbiyalayotgan  onalar  bo’lak);  -har  bir  oila  a’zosi  to’g’ri 
keladigan  jami  daromad  yuqori  bo’lsa;  -agar  oila  ixtiyorida  bo’lgan  shaxsiy  yordamchi 
xo’jalik  olib  borishga  mo’ljallangan  yer  uchastkasi  arizachi  tomonidan  unumsiz 
foydalanayotgan bo’lsa (bu  holda arizachiga  yer  uchastkasi qo’shimcha daromad  manbai 
ekanligini  va  u  yerdan  bilib  foydalansa,  o’z  moddiy  ahvolini  jiddiy  yaxshilab  olishi 
mumkinligiga  e’tiborini  qaratish  lozim);  -  agar  o’z  oilasini  kam  ta’minlanganlar  qatoriga 
qo’shishga  da’vo  qilayotgan  arizachi,  hatto  u  unchalik  yuqori  bo’lmagan  kundalik 
daromadlarni  ko’rsatib  kattagina  summada  korxona  aktsiyalari,  avtomobil,  qimmatbaho 
elektr  texnikasi  va  hokazolar  bo’lsa,  bu  holda  ushbu  oila  kam  ta’minlangan  oilalardan 
ekanligi ehtimoldan uzoqdir.  
 
Moddiy  yordam  berishda  rad  etilsa,  bu  holda  oila  daromadi  va  mulkiy  ahvolni 
tekshirish  dalolatnomasida  rad  javobining  sabablari  ko’rsatilishi  kerak.  Dalolatnoma 
oilaning  moddiy  ahvolini  tekshirishda  qatnashgan  komissiyaning  barcha  a’zolarining 
imzolari bilan tasdiqlanadi.  
 
Moddiy  yordamni  berish  ro’yxati  qat’iy  hisobda  turadigan  hujjat  bo’lib,  u  ikki 
nusxada  tuziladi.  Birinchi  nusxasi  jamg’arma  bankining  tegishli  bo’limiga  yuboriladi, 
ikkinchisi  fuqarolarning  o’zini-o’zi  boshqarish  organida  alohida  papkada  pul  hujjatlari 
bilan  birgagalikda  saqlanadi.  Fuqarolarning  salomatligi  yomonlashganda,  oila  a’zolarini 
vafoti munosabati bilan va uzoq kasal bo’lib yotgan fuqarolarga, bayram munosabati bilan 
qo’shimcha ravishda moddiy yordam tayinlanishi mumkin.