Universiteti qaraqalpaq filologiyasi fakulteti

Qın
–qanjar hám pıshaqtıń qabı. 
On bası
– on áskerdiń basshısı mánisinde qollanadı. Ózbek tilinde ón 
boshi, túrkmen tilinde -on bashi, onbegi, qazaq tilinde-on bası. Bul sóz 
qaraqalpaq tilinde on begi formasında da qollanıladı.
Sawıt 
– Ústine sawıt kiygizdi . Ózbek tilinde –savut, qazaq tilinde sawıt, 
túrkmen tilinde sovut. Sawıt eski dáwirlerde payda bolǵan hám túrkiy 
xalıqlarında kóp qollanılǵan qorǵanıw quralı.
Oq jay, jay.
Qazaq tilinde –jak//jay, túrkmen tilinde –yay, ózbek tilinde-
yay, forması berilgen. Jay oǵada erte dáwirlerde payda bolǵan quraldıń ataması, 
túrkiy tillerine ortaq sóz.
Jalaw
-flag, qazaq tilinde –jalaw, ózbek tilinde –yalov,
Jaraq.
Kópshilik túrkiy tillerinde ushırasatuǵin keń tarqalǵan atamalardıń 
biri. Biziń kópshiligimiz qolımızǵa jaraq alıp urıssaq, kópshiligimiz qálem menen 
urısamız. /Qızıl Qaraqalpaqstan 1941j,144./Qaraqalpaq, qazaq tillerinde jaraq, 
túrkmen tilinde-yarag, ózbek tilinde-yarog.
Jaw
-dushpan mánisinde kópshilik túrkiy tillerde ushırasadı. DLT te yag 
vrag /DLT 3t. 31. b/ Misali: Jaw basım boladı. /K Mámbetov. «Posqan el»,186 b/
Júzbası 
–júz nókerdiń basshısı Túrkmen tilinde-yuzbashi, ózbek tilinde-
yuz bashı, qazaq tilinde-júzbası. T Qayıpbergenov «Qaraqalpaq dástanı», III tom 
400 b/
Júris-
sózi tiykarınan sawashqa atlanıw mánisin bildiredi. Bul sóz ózbek
tilinde- yurish, túrkmen tilinde –yorish formasında qollanıladı.
Tutqın 
urısta qolǵa túsken adam. Qazaq tilinde –tutqın, ózbek tilinde –
tutqun, túrkmen tilinde tussag. DLT te –tutgun /I tom 411 b/ Tutqinlar eki 
sutkadan berli duz tatqan joq. «Ámiwdarya», №9, 1985, 32 b /
Tınshı shpion.
Qazaq tilinde –tınshı. DLT da tınshı–shpion. Bul da túrkiy 
tillerge ortaq sóz.
Shorı 
atamasıda túrkiy tillerde keń qollanılatuǵın sóz. Bul sóz qaraqalpaq 
tilinde-shorı, ózbek tilinde-shuri, uyǵır tilinde-shorı, shuvash tilinde-shora 
formasında ushırasadı.

---

50