Lekciya 1 Tálimde xabar resursları. Tálimde xabar resursları hám olardıń klassifikaciyası, avtomatlastırılǵan xabar resurslarıı tálimde xabar resurslarınıń klassifikaciyası Reje

Sokrattan baslap
, 
Eynshteynge 
shekem bolǵan dáwirlerde hátte eń joqarı dana ilimpazlarda da 
intellekttıń jasalma bolıwı múmkinligi haqqında saldamlı ilimiy pikirdiń ózi 
bolǵan emes. 
Biraq, XX-ásirdiń dáslepki shereginen baslap jaǵday túpten ózgerdi. 
Anıqraǵı, insaniyat óz xızmeti ushın elektron esaplaw mashinaları - 
kompyuterlerdi engize baslar eken, intellekt máselesindegi tartıslar da jańa orayǵa 
burıldı. Insaniyat óz qolı menen jaratılǵan intellektual mashinalar - kompyuterler, 
robotlar hám basqa soǵan uqsas mexanik-elektronik sistemalar tárepinen arnawlı 
bir intellektuallıq potencial talap etiwshi máselelerdi ǵárezsiz sheshiwi, ózi qarar 
qabıllawı hám jaǵdayǵa qaray óz háreketlerin muwapıqlastıra alıwı múmkinligi 
sıyaqlı intellektuallıq " qásiyetler" menen júzbe-júz keldi. Sonda dáslepki
intellekttıń jasalma forması, yaǵnıy - jasalma intellekt haqqındaǵı tartıslar ortaǵa 
shıqqan edi.
 
«Jasalma intellekt»
túsinigi 
adamlardıń intellektuallıq xizmetin 
imitaciyalawshı birinshi kompyuter programmaları menen birge payda boldı desek 
boladı hám ol programmalar – shaxmat oyını, shashki, máseleler sheshiw , 
teoremalardı dáliyllewge arnalǵan edi.
Intellektuallıq qásiyetti kórsetiwshi hámme programmalar matematikalıq 
logika nızamlarına súyeniwshi belgili matematikalıq apparatı qollanıwǵa 

---

tiykarlanǵan. Bul nızamlardı túsinbey turıp, ulıwma esaplaw mashinalarınıń jumıs 
islew principin, sonıń ishinde jasalma intellekt sistemasın túsiniw múmkin emes.
 
Boljawshı, pikirlewshi intellekt 
Pikirlew procesin avtomatlastırıw máselesi de jasalma intellekt túsinigi menen 
tıǵız baylanıslılıqqa iye. Mashinanıń pikirlewi anaǵurlım tań qalarlı kórinetuǵın 
ideya bolıp tabıladı. Házirgi kúnde "intellektuallıq" dep atalatuǵın mashinalardıń, 
yaǵnıy, jasalma intellekt " iyeleri" niń múmkinshilikleri insan sıyaqlı pikirlew 
dárejesinde emes. Olardan alınatuǵın eń maksimum nátiyje, házirde quramalı, uzaq 
waqıt talap etiwshi hám bir neshe mıńlaǵan jeke hám ulıwma jaǵdaydı analiz etip 
shıǵıwdı talap etiwshi ilimiy boljawlardı, tiykarınan matematikalıq teoremalardı 
hám oǵan uqsas arnawlı bir shártler tiykarında operativlik penen tekserip, 
natiyjesin xabar beriw kerek.