Молия бозори ва биржа иши ўқув қўлланма

Қимматли қоғозларнинг минтақавий, миллий ва халқаро 
бозорлари 

---

49 
Нисбатан катта ҳудудларга эга бўлган мамлакатларда, одатда, 
қимматли қоғозларнинг минтақавий ёки локал бозорлари
шаклланади. 
Ўзбекистонда, масалан, қимматли қоғозларнинг локал (маҳаллий) бозорлари 
қимматли қоғозлар билан савдо қилишни Қорақалпоғистон Республикаси, 
Тошкент шахри ва 12 та вилоятдан иборат бўлган маъмурий–ҳудудий 
тузилмалар ихтиёрига топшириш тамойили билан намоён этилган. Бу 
минтақаларнинг ҳар бирида давлат бошқаруви идоралари (қимматли 
қоғозлар бозори фаолиятини мувофиқлаштириш ва назорат қилиш маркази, 
Марказий банк, Молия вазирлиги бўлимлари), фонд биржаларининг 
бўлинмалари, 
қимматли 
қоғозлар 
бозори 
умумий 
ва 
махсус 
инфратузилмасининг муассасалари мавжуд. Ташкил этилишнинг ягона 
тамойилларига қарамасдан, минтақавий бозорлар бир–биридан умуман 
иқтисодиётнинг ривожланиши даражаси, эмитентларнинг маълум бир 
тармоққа тегишлилиги, эмитентлар ва имкониятли сармоядорларнинг 
миқдорий ҳамда сифат хусусиятлари, инфратузилманинг ривожланганлиги, 
профессионал иштирокчиларнинг фаоллиги ва, ўз навбатида, қимматли 
қоғозлар билан бажариладиган операцияларнинг ҳажми билан фарқ қилади. 
Табиийки, масалан, Сурхондарё вилояти ҳудудида чиқариладиган қимматли 
қоғозларнинг эгалари, асосан маҳаллий ташкилотлар ва фуқаролар бўлади. 
Шундай қилиб, минтақавий бозорларда вилоят доирасида хўжаликлар ва 
аҳоли томонидан пул маблағларини етказиб бериш истеъмол қилиш бўйича 
нисбатан чегараланган айланмасига йўл қўйилади. Шу муносабат билан, 
бир–бирларидан юқорида кўрсаггилган хусусиятлари билан фарқланувчи, 
масалан, Тошкент шаҳри, Андижон вилояти, Қорақалпоғистон Республикаси 
ва ҳоказо минтакаларда шаклланган қимматли қоғозлар бозорлари тўгрисида 
гапириш мумкин. Бироқ, доимо шуни ёдда тутиш керакки, ушбу бозорлар 
бир–бирлари билан узвий богланган, ягона марказ томонидан тартибга 
солинади ва бошқарилади ҳамда барча учун умумий бўлган қонуний асосга 
эга бўлиб, Ўзбекистоннинг ягона фонд бозорини ташкил этади.