Faollashtirish omili sifatida

www.pedagoglar.uz
22-son 4 –to’plam fevral 2022 
Sahifa: 373 
borilgan o‘qish tezligi bugungi kunda o‘zini oqlay olmay qoldi. Tezlik natijasida bola 
o‘qigan matnidagi fikrlarni anglay olmas edi. Yangin darslikda O‘quvchi nimani 
o‘qib, tushungan bo‘lsa, shuni hayotga tatbiq qila oladigan kuchga ega bo‘lishligi 
nazarda tutildi. 
Boshlang‘ich ta‘limdagi ona tili, o‘qish, matematika, tarbiya, atrofimizdagi olam 
singari fanlarning bir-biriga aloqadorligi mavzularni tushunishda osonlik tug‘diradi. 
Masalan, O‘qish darslarimizdagi beriladifgan hikoya va she‘rlar fasllar asosida 
tashkil etilgan. Bu boladagi tasavvurning kengayishiga ham xizmat qiladi. Masalan, 
„Oltin kuz― bo‘limida kuz fasli haqida matn berilgan bo‘lsa, o‘qituvchi matnni 
o‘qishdan avval o‘quvchilarga kuz fasli, undagi tabiatdagi o‘zgarishlar, kuzning ob-
havosi haqida ma‘lumot berib, bu haqda o‘quvchilardagi boshlang‘ich bilim ham 
tekshirib olinadi. So‘ngra matn o‘qib tushuntirilgach, atrofimizdagi olam darsligidagi 
kuzga oid ma‘lumotlar ham qisqacha aytib o‘tiladi. Shu kuni o‘qituvchi matematika 
darsida kuz fasliga doir hayotiy masala berib, o‘quvchidagi taassurotni boyitishi 
mumkin. Masalan, „Sizning bog‘ingizda 4 tup behi, 3 tup yong‘oq, 6 tup anor 
darsxtlari bor. Ularning har biri 12 kl dan meva bersa, siz kuzda qancha hosil 
yig‘asiz?― singari. Texnologiya darsida esa ana shu mevalar shakli yasalishi ham 
mumkin. Bunda pedagogdan avvalo malaka, tajriba va kuchli bilim talab qilinadi.
Darslar jarayoni faqat ilmiylikka tayanib qolmasligi kerak. Darsda o‘quvchi 
olgan ta‘limiy bilim orqali insonparvarlikni ham shakllantirib borishi lozim. 
Mavzudan kelib chiqqan holda ijtimoiy hayotdagi voqealarga o‘z munosabatini erkin 
bildira olishiga o‘rgatish muhimdir. Bunday integratsiyalashuv didaktik maqsadlarga 
qaratilgan bo‘ladi.
Boshlang‘ich sinflarda integratsiya shuning uchun ham muhimki, bunda 
o‘quvchida tushunish, anglash va mantiqiylikni ta‘minlash mumkin. Yoki aksincha, 
fanlarnin alohida integratsiyasiz tashkillanishi o‘quvchidagi fikrlarning tarqoqligiga 
olib keladi. 3-4 sinflarda ayniqsa integratsiya juda muhim bo‘lib, bunda 
o‘quvchidagi kompetensiyaviylik ham yuqori bosqichga ko‘tariladi. Ona tili 
darslaridagi ―So‘z turkumlari‖ mavzusida o‘zbek tilidagi ot, sifat, son, fe‘l kabi so‘z 

---