М. Қ. Пардаев, Ш. С. Олтаев, Х. А. Улашев

Назорат ва муҳокама учун саволлар: 
1. Ижтимоий жараѐнларнинг хусусиятлари нималардан иборат? 
2. Ижтимоий ривожланиш ва аҳоли турмуш даражасини прогнозлаш 
тизимига қандай омиллар таъсир этади? 
3. Ижтимоий ривожланишни прогнозлаштириш тизими деганда нимани 
тушунасиз? 
4. Аҳоли турмуш даражасини прогнозлашда қандай кўрсаткичлардан 
фойдаланилади? 
5. Аҳоли турмуш даражасини прогнозлаш қандай таркибий қисмлардан 
иборат?
6. Ижтимоий соҳани прогнозлашда қандай моделлардан фойдаланилади?
 
Таянч сўз ва иборалар
Ижтимоий 
жара
ѐ
нларнинг 
хусусиятлари 
ва 
уларни 
ифодаловчи 
кўрсаткичлар. 
Мамлакат 
бюджетидан 
ижтимоий 
жара
ѐ
нларни 
ривожлантириш учун ажратилган маблағлар, уларнинг ўзгариш динамикаси, 
Ўзбекистон ижтимоий соҳаларни ривожлантириш си
ѐ
сати. Ижтимоий 
соҳаларни прогнозлаш усуллари ва моделлари, уларнинг ўзига хос 
хусусиятлари. Аҳоли турмуш динамикасини баҳолвчи кўрсаткичлар, ушбу 
кўрсаткичларни ўзгариш динамикаси. Аҳоли турмуш даражасини белгиловчи 
меъ
ѐ
рий миқдорлар. Ўзбекистонда уларнинг амалдаги миқдори прогноз учун 
асосий ахборот базаси. Маиший хизматлар соҳасини прогнозлаш, чакана 
савдо айланмаси ва унга бўлган талабни прогнозлаш. Кадрлар тай
ѐ
рлаш ва 
таълим тизимининг таркибий ўзгаришеи прогнозлаш
.
 
Мавзу бўйича хулосалар 
Асосий иқтисодий-ижтимоий ривожланиш даражалари аҳолининг турмуш 
даражаси орқали ифодаланади, бу тушунча ўзида кишининг ҳам моддий, ҳам маьнавий 
жиҳатдан қониқиши тушунилади. 
Бу соҳани прогнозлаштиришнинг асосий вазифаси аввало келажакда аҳоли 
истеьмолини аниқлаш ва уларни қондириш имкониятларини излашдан иборат. 
Аҳоли турмуш даражасини прогнозлашнинг уч таркибий қисми 
мавжуд 
4.
Миллий даромаднинг ўсиши, 

---

202 
5.
Аҳоли истеьмол ҳажмининг ошиши, 
6.
Келажакда истеьмол қилинадигин ресурсларнинг ўсиши. 
Аҳоли турмуш даражасини баҳолашда турар жойлар билан таьминланганлиги, 
комунал хизматларнинг сифат даражаси, мактабгача таьлим муассасаларининг сони, 
санатория-профилактикаларнинг ва туристик хизматларнинг мавжудлиги кўрсаткичлари 
муҳим роль ўйнайди. 
Прогноз қилинган вақт динамикасини ишлаб чиқариш ва но ишлаб 
чиқариш соҳасидаги жамғарманинг ҳажми ва таркибини аниқлашда қуйидаги 
иқтисодий математик моделлар прогнозлаштиришда фойдаланилади. Ишлаб 
чиқаришда жамғарма нормасини, истеьмол учун ресурслар ўсиш 
суратларининг меъѐр миқдорлари ва ноишлаб чиқариш соҳасидаги қурилиш, 
ноишлаб чиқариш фонди динамикаси ва ноишлаб чиқариш капитал 
қуйилмаларини муомалага чиқариш моделлари алоҳида аҳамиятга эгадир.