М. Қ. Пардаев, Ш. С. Олтаев, Х. А. Улашев

 
7. Одатда нима учун қайта текшириш ўтказилади? 
А) Қўшимча маълумотларни тўплаш учун 
Б) Ўзини қоплашдаги ўзгаришларни ҳисобга олиш учун 
В) *Камчиликларин очиб бериш ва ахборотларни ишончлигини ошириш 
учун 
Г) тўғри жавоб йўқ 
8. Мақсадлар дарахти бу- 
А) бош мақсадларни тадқиқ қилинган ва биринчи, иккинчи ва кейинги 
ўринларда турувчи мақсадларни ўзаро алоқалар комплекси 
Б) мантиққа асосланиб гурухланган мақсадлар цикли 
В) *дарахт қўринишида тасвирланган маркетинг тадбирларини ўтказиш 
схемаси
Г) тўғри жавоб йўқ 
9. Илмий техникавий потенциални характерловчи кучлар қайси? 

---

198 
А) Илмий ўидирув қарорлари; 
Б) Илмий техникавий қарорлар; 
В) Ишлаб чиқариш қарорлари; 
Г) *Илмий изланиш, илмий техникавий, ишлаб чиқариш қарорлари 
10. Инновация – бу... 
А) *янги техника, технологияларни ишлаб чиқариш учун маблағларни 
йўналтириш; 
Б) экспорт учун маблағларни йўналтириш; 
В) кредит бериш; 
Г) халқ хўжалиги товарлари импортини кучайтириш. 
МАВЗУ-15.ИЖТИМОИЙ ЖАРАЁНЛАР ВА АҲОЛИ ТУРМУШ ДАРАЖАСИНИНГ 
ЎСИШИНИ ПРОГНОЗЛАШ 
Режа: 
15.1. Ижтимоий жараѐнларнинг хусусиятлари ва уларни ифодаловчи 
кўрсаткичлар. 
15.2. Ижтимоий соҳаларни прогнозлаш усуллари ва моделлари, уларнинг 
ўзига хос хусусиятлари 
15.3. Аҳоли турмуш динамикасини баҳолвчи кўрсаткичлар, ушбу 
кўрсаткичларни ўзгариш динамикаси. 
 
15.1. Ижтимоий жараѐнларнинг хусусиятлари ва уларни 
ифодаловчи кўрсаткичлар. 
 
Асосий иқтисодий-ижтимоий ривожланиш даражалари аҳолининг 
турмуш даражаси орқали ифодаланади, бу тушунча ўзида кишининг ҳам 
моддий, ҳам маьнавий жиҳатдан қониқиши тушунилади. 
Жамиятнинг ижтимоий-иқтисодий ривожланишини прогнозлашнинг 
асосий ажралмас қисми бу истеьмол ҳажми ҳаракатини баҳолаш ва илмий 
техник тараққиѐтининг ўрнини аниқлашдир.
Истеьмолнинг ўсишини таҳлил қилиш аҳоли турмуш даражасини 
белгиловчи асосий омиллардан бири бўлиб ҳисобланади. Аҳоли истеьмоли 
таркибидан келиб чиқиб, уларга таъсир кўрсатувчи омилларни аниқлаш, 
омиллар ва истеьмолнинг ўзаро таъсири сабаб-оқибатларини аниқлаш, 
ҳозиргача бўлган давр мобайнида истеьмол таркибининг ўзгариши 
сабабларини таҳлил қилиш, прогноз қилинадиган асосий кўрсаткичларни 
аниқлашда мамлакатнинг ижтимоий ривожланиши ва аҳоли турмуш 
даражасида катта ўрин эгаллайди
104
. 
Бу соҳани прогнозлаштиришнинг асосий вазифаси аввало келажакда 
аҳоли истеьмолини аниқлаш ва уларни қондириш имкониятларини излашдан 
104
ПолЭ. Самуэльсон «Макроэкономика», учебникМ.: Санкт-Петербург, 2009 г. 411-415 стр. 

---

199 
иборат. Масалан: юқори сифатли ва турли хил озиқ-овқат маҳсулотлари, 
хизматлар, уй-жойлар ва бошқалар. 
Қулай шароитда инсон ҳар томонлама ривожланар экан, унга нафақат 
моддий балки маьнавий талаб ҳам ошиб боради. Инсон ривожланиши билан 
ўз яхши иш шароитини ташкил этишга, тиббий хизматларни ва дам олиш 
шароитларини яхшилашга ҳаракат килади. 
Бозор иқтисодиѐти шароитида аҳоли истеьмолининг ўсишини 
прогнозлаштириш муҳим аҳамият касб этади, чунки бу билан келажакдаги 
истеьмол ҳажмининг ривожланиш тенденсиясини билиш мумкин.