O’. Asqarova, Z. Qoraboeva, M. Samidjonova maktabgacha ta`lim metodologiyasi

tajriba sinov ishi
dagi 
joriy va oraliq natijalar solishtirilib boriladi. 
Tengligi 
saqlanmaydigan 
o‘xshashlik mezonlarining o’rganilayotgan 
jarayonga ko’rsatadigan ta’siri bo’lmasada yoki ikkinchi darajali bo’lsada, ular 
yordamida tadqiqot strategiyasini belgilab olish imkonini beradi. O’xshashlik 
mezonini ifodalovchi o’lchamli ko’rsatkichlar (parametrlar) o’xshash jarayonlar 
(tizimlar, figuralar, hodisalar va h.k.) uchun bir-biridan katta farq qiluvchi 
qiymatlarni qabul qilishi mumkin. Bunday hollarda jarayonlarni o‘rganishda 

---

110 
o‘xshashlik koeffisientini aniq bilish va shu asosda xulosa chiqarish maqsadga 
muvofiq bo‘ladi. 
O’xshashlikning ushbu metodi modellash metodiga asos qilib olingan. Bu 
borada «Ilmiy modellash» (8.1.) va «Modellash yordamida baholash» (8.4.) nomli 
mavzularda yetarlicha ma’lumot berildi. Ushbu ishimizning mazkur qismida ularga 
misol keltirish bilan kifoyalanamiz. 
1.
O’qitishni harakatchan model yordamida boshqarish
O‘qituvchida shakllangan bilim, ko‘nikma va malaka (BKM), o‘qitish 
vositalari hamda qurollari, ilg‘or pedagogik texnologiyalar (IPT) va boshqa 
mavjud imkoniyatlarini maqsadga muvofiq yo’naltira olish qobiliyatlari hamda 
Davlat ta’lim standartlari (DTS) talablari asosida ta’lim oluvchiga nisbatan 
ta’limning aniq maqsadini belgilab olish mumkin. Bu o’z navbatida IPTni qo‘llash 
jarayoni rejasini iishab chiqishga, ya’ni tadqiqot vazifalarini belgilab olishga olib 
keladi. Belgilangan maqsad va vazifalarni e’tiborga olgan holda o’qitishning 
harakatchan modeli (O‘HM) yaratiladi. O‘HMni yaratish ta’lim texnologiyasining 
asosiy talablaridan biridir. O’HM o’qitishni boshqarish tizimining asosiy 
rostlagichi hisoblanadi, ya’ni o’qitish tizimini boshqarishning sifat ko’rsatkichi, 
harakatchan model ko’rinishi, yo’nalishi va funksiyasiga qarab o’zgarib, rostlanib 
boradi. O’HM ko’rsatkichlari (parametrlari) quyidagi tamoyillar asosida o’z 
vazifalarini yo’nalishi uchun o’rinlidir. Undagi bayon qilingan ketma-ketlikdan 
ixtiyoriy ta’lim yo’nalishida foydalanish mumkin. Bu ta’lim texnologiyasida 
samaradorlikni aniqlash mezoni an’anaviy ta’lim texnologiyasi bilan O’HM ta’lim 
texnologiyasi solishtiriladi va natijalar uch xil ko’rinishda xulosalandi va tavsiyalar 
beriladi.