Ўзбекистон республикаси ахборот технологиялари ва коммуникацияларини ривожлантириш вазирлиги муҳаммад ал-хоразмий номидаги

 
 
BIOSIGNALLARNI QAYD ETISH APPARAT-DASTURIY VOSITALAR 
TAHLILI 
Sh.I. Xoldorov (magistrant, Muhammad al-Xorazmiy nomidagi TATU) 
Xozirgi kunda, inson tanasidagi mavjud bo’lgan biosignallarni yozib olish, 
ishlov berish va tahlil qilish usullari rivojlanib bormoqda. Inson tanasidagi 
biosignallarni qabul qilishda sensorlardan foydalaniladi. Sensorlar biosignallarni real 
vaqt rejimida turli xil aniqlikda qabul qiluvchi tizimlarning muhim qismi hisoblanadi. 
Sensorlarning parametrlari o’lchanayotgan signallarning xususiyatlariga mos bo’lishi 
kerak. Bizga ma’lumki biosignal yoki ixtiyoriy signallarning tarkibida shovqin va 
halaqitlar bo’ladi. Biosignallar past chastotali signal bo’lganligi uchun, 
biosignallarning amplituda ko’rsatkichlari juda kichik bo’ladi. U turli-xil shovqinlar 
ta’siriga moyil hisoblanadi. 
Biosignallar – bu tirik mavjudotlar organ (yurak, teri, muskul, qon, va 
boshqalar)larida yuzaga keladigan fiziologik hodisalarga oid ma’lumotlarni o’z 
ichiga oladi. Ushbu ma'lumot signallarni qayta ishlash usullari bilan olinishi mumkin 
va keyinchalik klinik tadqiqotlar yoki tibbiy diagnostika uchun muhim ahamiyat kasb 
etadi. 
Biosignallarning bir nechta turi mavjud. Bulardan keng tarqalgani 
elektrokardiogramma (EKG) va elektromiogramma (EMG) hisoblanadi va bu 
signallarni tahlil qilish inson salomatligini saqlashda muhim rolni o’ynaydi. 

Biosignallarning turlari 
Biosignallar tirik mavjudotlar tomonidan turli xil usullarda yaratilishi mumkin, 
lekin ular ayni bir fiziologik hodisalarni aks ettirishi muhim sanaladi. 
Bugungi kunda mavjud bo’lgan raqamli signallarga ishlov berish algoritmlari 
yordamida biosignallarni tahlil qilish orqali fiziologik xodisalarni va signal 
xususiyatlarini tadqiq etish mumkin. Biosignallarni fiziologik jihatdan quyidagi 
turlarga bo’lish mumkin: 

Bioelektrik signallar:
bu signallar asab yoki mushak hujayralari tomonidan 
ishlab chiqariladi. Bunday holatda tana sirtida yoki mushakga o’rnatiladigan 
elektrodlar yordamida undagi potensiallar o’lchanadi. Bunday signallarga 
elektrokardiogram, elektromiogram va elektroensefalogram signallari misol bo’ladi; 

Biomexanik signallar:
bu signallar kuch-quvvat, kuchlanish, oqim yoki bosim 
kabi biologik tizimlarning o’zgarishidan vujudga keladi.

---

181 
Elektromiografiya – bu mushak tolalarining qisqarib – kengayishi natijasida 
yuzaga keladigan ta’sir potensialini qayd etish hisoblanadi. Miogramm 
mushaklarning kuchlanish ko’rsatkichi vazifasini bajaradi