Ўзбекистон республикаси вазирлар махкамаси ўзбекистон Олий ва Ўрта маҳсус таълим вазирлиги Ўзбекистон ҳАЛҚаро ислом академияси

2.
 
Тушунчалар структураси. 
Сунъий интелект ва когнитив психология бўйича кўплаб мутахассислар 
интелектнинг асосий хусусияти – инсон онгида барча тушунчаларнинг маълум 
тармоқ ёрдамида бирлашганлги деб ҳисболайди. Шунинг учун билимлар 
базасида фақатгина атамалар эмас балки энсиклопедия – атамалар изоҳи ва 
уларнинг бир-бири билан боғланиши муҳимдир. Ушбу жараёнда билимлар 
муҳандиси олдидаги асосий муаммолардан бири суҳбу боғланишни 
ўрнатишдир. эксперт ва муҳандис иш жараёнида когнитив психология 
натижаларига мос келувчи тушунчалар иерархиясини яратишдан иборатдир.
Маиший 
тил 
Адабиётлардаги 
махсус терминлар 
Експертнинг
махсус
терминолог
ияси 
Умумий 
код 
Умумилмий 
термин 
Билимла
р 
Експер
т 

---

40 
 
3.
 
Фойдаланувчи луғати 
Умумий код ва тушунчалар структураси қатламидаги лингвистик 
натижалар адекват билимлар базасини қуриш учун йўналтирилади. Шуни 
унутмаслик зарурки, оддий фойдаланувчи малакаси предмет соҳасидаги 
махсус тилни бутунлай тушунмаслиги мумкин. Фойдаланувчи интерфейсини 
яратишда тизим қулай, тушунарли ва шаффоф бўлиши учун умумий код 
луғатига қўшимча ишлов беришга тўғри келади.
Билимлар муҳандиси иш жараёнига салбий тасир этувчи қуйидаги 
лингвистик муаммоларни келтириш мумкин: 
- турли тилда суҳбат қуриш 
- терминларни ноадекватив интерпретация қилиш 
- фойдаланувчи тили ва умумий код орасидаги фарқ йўқлиги.
Такрорлаш учун саволлар: 
1.
Семантик тармоқ нима ва у нима учун ишлатилади? 
2.
Семантик тармок ташкил этиш ғояси нималардан ташкил 
топган? 
3.
Семантик тармокда маълумотлар қай тарзда берилади? 
4.
Семантик тармоқ қуришда элементлар боғлиқлиги, 
таркиби ўртасида чегараланиш мавжудми? 
5.
Чўққиларларни гурухлашда муносабатлар операторлар 
сифатида қандай муносабатлар келтирилади? 
6.
Билим олишнинг психологик жихатлари нимада? 
7.
“Гносеология” нимани ўрганади? 
8.
Нима учун билимлар муҳандислиги икки марта гносеология 
деб аталади? 
9.
Илмий билиш критеряларини нималар ташкил этади? 
10.
Умумий код тушунчалар структурасидан нимаси билан 
фарқланади? 
11.
Фойдаланувчи интерфейсини яратишда нималарни ҳисобга 
олиш зарур? 
12.
ЕТ яратишда қандай талаблар қўйилади? 
13.
Қандай ҳолатларда эТ қуриш маънога эга?