Mavzu: elektr maydonni hisoblash. Elektrostatik maydon induktsiya vektori va uning oqimi

– 
bilan belgilanadi. Uni hisoblash uchun ta’rifga ko’ra 
quyidagi ifodani yozib olaylik:
 
 
bu yerda 
α
burchak
⃗⃗ 
kuchlanganlik vektori hamda 
 
sirt normali 
⃗⃗ 
lar orasidagi burchak 
 
(
⃗
⃗⃗ 
). 
Endi esa 
– induktsiya vektorining oqimini qarab chiqaylik: 
SGS sistemasida ushbu, oqimning birligi: 
 
[ ]
[ ]
 
SI sistemasidi esa ushbu oqimning birligi: 
[ ]
[ ]
 
(1.6)
ifodadan ko’rinadiki agar α
 
burchak o’zgarsa, unga mos ravishda oqim 
ham o’zgaradi. Bu o’zgarishni 
soda holda, ya’ni maydon 
induktsiya vektori o’zgarmas va 
bir jinsli 
⃗⃗
bo’lgan 
hol uchun qarab, quyidagi 3-xil 
ko’rinishni 
hususiy 
holda, 
chizma orqali ko’rib chiqaylik 
(4 – 
Rasm)
:
O’z navbatida, “Agar maydon bir 
jinsli 
bolmasachi 
(
⃗⃗
)?”, 
shuningdek “Qaralayotgan 
sirt ham 
yassi bo’lmasa, ushbu oqimni qanday 
hisoblaymiz?” degan savollar tug’iladi! 

---

Mana bunday hollarda oqimni hisoblash uchun, qaralayotgan sirtni cheksiz kichik 
elementlarga ajratib olinadi 
(5 – Rasm)
. Shunda har qaysi elementni tekis, 
uning yaqinidagi maydonni esa bir jinsli deb hisoblash mumkin bo’ladi. Shu bois 
istalgan elektr maydon uchun sirt elementi orqali o’tuvchi induktsiya oqimini 
quyidagicha yozib olish mumkin: 
∫
 
(1.7)
ifoda har qanday sirt va har qanday maydonning induktsiya oqimini 
hisoblashda ishlatiladi. Bunda 
qiymat 
⃗⃗ 
vektorning, sirt normali 
⃗⃗ 
yo’nalishidagi tashkil etuvchisi, yoki boshqacha aytadigan bo’lsak