O zbek isto n respublikasi sog liqni saqlash

(corpus vitreum) 
gavhaming orqa tomonida 
joylashadi. U tiniq, qon tomirlar va nervlari yo‘q quyuq massadan 
iborat. Tahsqi tomondan tiniq shishasimon tana pardasiga 
(membrana vitrea) 
o‘ralib, shishasimon tana stromasi 
(stroma
vitreum) 
va shishasimon (tiniq) suyuqlikdan 
(humor vitreus)
iborat. Ko‘z gavhari botib turgan joyda shishsimon tana chuqurchasi 
(fossa hyaloidea) 
bor. Uning nur sindirish qobiliyati ko‘z olmasi 
bo‘lmalari suyuqligi ko‘rsatkichiga yaqin.
Ko‘z olmasida muguz parda bilan rangdor parda o‘rtasida ko‘z 
olmasining oldingi bo‘lmasi, rangdor parda bilan gavhar o‘rtasida 
ko‘z olmasining orqa bo‘lmasi mavjud bo‘lib, ularda joylashgan 
suv kabi suyuqlik 
(humor aquosus) 
ham nur sindiruvchi apparat 
tarkibiga kiradi. Muguz va rangdor pardalaming o‘zaro birikkan 
joyida oldingi bo‘lma taroqsimon boylam 
(lig. pectinatum iridis)
bilan chegaralangan.
Uning tolalari orasida yassi hujayralar bilan chegaralangan 
rangdor va muguz pardalar orasidagi bo‘shliq 
(spatia anguli iri-
docornealis) 
bo‘lib, u orqali suyuqlik ko‘z olmasining oldingi 
bo‘lmasidan skleradagi venoz bo‘shliqqa, u yerdan oldingi kiprikli 
venalarga oqadi.
Oldingi va orqa bo ‘ lmalar о ‘zaro qorachiq teshigi orqali qo‘ shiladi. 
Ko‘z olmasining orqa bo‘lmasi kiprikli belbog
1
tolalari orasidagi pe­
tit kanali bilan qo‘shilgan. Bu bo‘shliq belbog‘ oralig‘i 
(spatia zo-
nuiaria) 
deyilib, ko‘z gavhari atrofida halqa shaklida yotadi. Yangi 
tug‘ilgan chaqaloq ko‘z gavhari shar shaklida bo‘lib, uning oldingi 
va orqa egriliklarining qalinligi bir xil. U elastik bo‘lmay, qattiq 
o‘zagi yo‘q. Gavhar xaltasi va sinnon boylami yupqa bo‘ladi. Ko‘z 
gavhari bola hayotining birinchi yilida tez o‘sadi.
Ko‘z olmasi va uning hosil qiluvchi qismlari bola hayotining bi­
rinchi yilida tez o‘sib, keyin sekinlashadi.
380

---

Ko‘zning yordamchi hosilalariga ko‘z olmasining mushaklari, 
qovoqlar, konyunktiva va ko‘z yoshi apparati kiradi.
Ko‘z olmasining harakati (361-; 362-rasm) to‘rtta to‘g‘ri va 
ikkita 
qiyshiq ko‘z olmasining tashqi mushaklari vositasida 
bajariladi. Ular ko‘ndalang targ‘il mushaklar turkumiga kirib, 
beshtasi (pastki qiyshiq mushakdan boshqa) ko‘z kosasi tubida, 
ko‘ruv kanali atrofidagi suyak va suyak pardaga mustahkamlangan 
umumiy pay halqasidan