S yunusov, Z. Abdiyev

Gulkaram
ko„chatlarini yetishtirishda oqboshli karam 
ko„chatlarini yetishtirish texnologiyasiga juda o„xshash bo„lib, 
harorat va namlik me‟yorlari ham bir xilda. Ular ham erta 
yetiladigan, o„rtagi va kechki muddatlarda yetishtiriladi. Erta 
yetiladigan va o„rtagi gul karam ekish muddati oqboshli karamlarni 
erta yetiladigan va o„rtagi muddatlari bilan to„g„ri keladi, kechkisi 
esa kechroq – iyul oxrida o„tkaziladi.
Gul karam ko„chatlari kichik oziqlanish maydonini talab etadi, 
shuning uchun 5×5 i 5×6 sm oziqalanish maydonida pikirovka 
(ko„chirib o„tkazish) qilinadi. Gul karam urug„i sepish miqdori va 

---

ko„chatlarni yetishtirish muddati barcha sepish muddatlarida oq 
boshli karamniki bilan bir xil. 
Pomidor
.
Erta yetiladigan navlar O„zbekistonning markaziy 
mintaqalarida aprel boshlarida, o„rtagilari – aprel oxirida ekiladi. 
Erta yetiladigan pomidor ko„chatlari erta yetiladigan karam 
maysalaridan bo„shagan, isitiladigan issiqxona yoki issiq parniklarda 
yetishtiriladi. Erta yetiladigan karam ko„chatlaridan bo„shagan 
isitilmaydigan issiqxona va yarim issiq parniklarga ko„chatlar 
pikirovka qilinadi. 
Respublikamizning markaziy mintaqalarida urug„lar isitiladigan 
issiqxonalarda fevralni o„rtalarida, ekishdan 50-55 kun oldin, parnik-
larga esa oy boshida (ekishdan 50-65 kun oldin) sepiladi. Pomidor ko„-
chatlarini yetishtirish uchun karam ko„chati bilan bir xil tuproq ara-
lashmasidan foydalaniladi. 1 m
3
tuproq aralashmasiga 40 g ammiakli 
selitra, 100 g superfosfat va 65 g kaliy sulfat qo„shiladi. 
Pomidorni 1 ga ochiq yerga ko„chatini tayyorlash uchun 300-
400 g urug„ ekiladi. Ko„chat pikirovka qilib o„stirilganda urug„ ya-
shiklarga yoki issiqxona va parnik eriga ekiladi. Ekish me‟yori 8-10 
g/m
2
. Urug„ sochma yoki qatorlab 1 sm chuqurlikka ekiladi. Urug„-
lar ekishdan oldin saralanadi va himoyalangan yerlar uchun ko„chat-
larni yetishtirish bo„limida izohlangan ekish oldi tayyorgarlik usul-
larida o„tkaziladi. Urug„ ekilgach, nihollarning tez unishi uchun u 
iliq suv bilan engil sug„oriladi. O„sishdan orqada qolgan maysalar 
ammiakli selitra (10 l suvga 5-10 g) bilan qo„shimcha oziqlantiriladi. 
Nisbiy namlikning ortiqcha oshishga yo„l qo„ymaslik uchun parnik 
va issiqxonalar shamollatiladi, havo bulutli kunlarda ham rom va 
darchalar ochiladi. Havoning o„rtacha namligi 50-60% ni tashkil 
qilishi kerak. 
Pomidor nihollar paydo bo„lgandan keyin 15-18 kun o„tgach, 
maysalar pikirovka qilinadi. Pikirovkani kechiktirmaslik kerak, chunki 
bu ko„chatlarning dalada tutishi va hosildorligini pasaytiradi. 
Pikirovka 6

6, 7

7 sm oziqlanish maydoniga qilinadi. Pikirovkadan 
10 kun o„tgach va ekishga 10 kun qolganda qo„shimcha oziqlantiriladi. 
O„g„itlar me‟yori birinchi oziqlantirishda (g/l): ammiakli selitra – 0,5; 
superfosfat – 4,0; xlorli kaliy – 12; ikkinchisida – 1, 8, 4. Bir m
2
erga 
6-7 l eritma sarflanadi. Keyingi parvarishlash sug„orish, yumshatish, 

---

o„toq qilish, shamollatish va qo„shimcha oziqlantirish o„tkazishdan 
iborat bo„ladi. Ekishga 10-15 kun qolganda chiniqtirish boshlanadi. 
Pomidor o„simligi ko„chatlarini cho„zilib o„sib ketishining 
oldini olish uchun 3-4 chinbarg chiqargan bosqichidan boshlab 
ingibtor eritmasi bilan 8-10 kun oraliqda 2-3 marta purkaladi. Eritma 
konsentratsiyasi preparat bo„yicha 0,05-0,10%. Har bir o„simlikka 5 
ml beriladi. Saralab olishdan oldin ko„chat 0,5-1% bordo suyuqligi 
bilan purkaladi, bu uning barg va mevalarning dalada o„sish vaqtida 
kasalliklarga chidamligini oshiradi. Erta hosil olish uchun 
ko„chatning bo„yi 20-25 sm, poyasi yo„gon, 7-9 barg va 1-2 to„pgul-
ga ega bo„lishi kerak (83-rasm). 
83-rasm
. Ekishga tayyor, pomidor ko‘chati 
 
Ommaviy muddatlarda ekish uchun pomidor ko„chatini yeta-
kazib berish uchun uni vaqticha plyonkali pana joylarda yetishtirish 
mumkin. Maysalar martning ikkinchi o„n kunligida, quyosh radiat-
siyasi yetarlicha, tonnellardagi sutkalik o„rtacha harorat parniklar-
dagidan 0,5°S, ochiq yerdagidan 1,6°S yuqori bo„lgan vaqtda piki-
rovka qilinadi. Bu yerdagi yoritilish parnikdagidan ham yaxshi. 
Ommaviy muddatlarga etiladigan pomidor ko„chatlari pikirov-
ka qilinmay o„stiriladi. Buning uchun har m
2
ga urug„ ekiladi. Ekish 
mashinalari bilan ekilganda 5 mm teshigi bo„lgan disklardan foyda-
laniladi. 

---