Международный научно-образовательный электронный журнал «образование и наука в XXI веке». Выпуск №25 (том 2)

Changdan himoyalovchi ko‘chatlar
. Havoni changdan ifloslanishini bartaraf 
qilish-birinchi navbatda, texnologik muammo. Chang qaerda paydo bo‘layotgan 
bo‘lsa, o‘sha yerda ushlanishi va bosilishi kerak. Uncha katta bo‘lmagan miqdorda 
changlanishga qarshi kurash himoya ko‘chatlari bilan amalga oshirilishi mumkin. 
Shovqindan himoyalovchi ko‘chatlar.
Shovqindan himoyalovchi ko‘chatlarni 
yaratish shunchalar murakkab va muammolidir. Bu yerda shovqinning atrof-muhitga 
ta’sirini kamaytirish zaruriyati tug‘iladi, birinchi navbatda, shovqinning manbasiga 
shovqindan himoyalovchi tadbirlar, ko‘chatlar yordamida amalga oshiriladigan, 
o‘zlarining effekti bo‘yicha oxirgi o‘rinda turadilar, boshqa barcha qurilish choralariga 
taslim bo‘lib, misol uchun shovqindan himoyalovchi devorlar inshooti, devorlar yoki 
tuproq devorlar. Faqatina keng va quyuq o‘rmonsimon ko‘chatlarni ekish shovqin 
ta’sirining kamayishini yetarlicha ta’minlashi kerak. 
Tuproqni himoyalovchi ko‘chatlar.
Yer oldi hududning mikroiqlimiga ijobiy 
ta’sir ko‘rsatadi. Ular shamol tezligini kamaytiradi va shu bilan birga tuproq 
himoyasini ta’minlaydi, shamol eroziyasini oldini oladi. 

---

974 
Tadqiqotlar natijasi shuni ko‘rsatadiki, tuproq himoyalovchi ko‘chatlar 
xosildorlik oshishiga yordam beradi. Shamoldan ratsional va to‘g‘ri rejalashtirilgan 
himoyalanish har doim qishloq xo‘jalik madaniyatining hosildorligini oshishini 
ta’minlaydi. 
Judayam quyuq ko‘chatlar to‘siq ortidagi oqim girdobini shakllanishiga olib 
keladi va shamoldan himoya effekti hududini kichraytiradi. Shamoldan himoya hududi 
ko‘chatining kengligi, shamol bilan yarimga shamollatiladigan, shamol ust tomondan 
5 karra, shamol osti tomondan esa 20 karra to‘siq balandligini tashkil etadi. Shunday 
qilib, 12m balandlikdagi ko‘chat 60m kenglikdagi maydonni shamoldan 
himoyalanishni ta’minlaydi.