Maxsus qism iqtisodiyot sohasidagi jinoyatlar. Ekologiya sohasidagi jinoyatlar

Subyektiv tomondan 
firibgarlik 
to‘g‘ri qasddan g‘araz maqsadda 
sodir etiladi, g‘araz maqsadning mavjudligi firibgarlikning zaruriy belgisi 
hisoblanadi. 
Aybdor o‘zganing mulkini qo‘lga kiritish maqsadida jabrlanuvchini 
1
Қаранг
:
Ўзбекистон Республикаси Олий суди Пленумининг 1999 йил 30 апрелдаги «Ўзгалар мулкини 
ўғирлик, талончилик ва босқинчилик билан талон-торож қилиш жиноят ишлари бўйича суд амалиёти 
тўғрисида»ги 6-сонли қарори (Ўзбекистон Республикаси Олий суди Пленумининг 2002 йил 14 июндаги 10- 
сонли қарорига асосан киритилган ўзгартириш ва қўшимчалар билан) // Ўзбекистон Республикаси Олий суди 
Пленуми қарорлари тўплами. 1991—2006, 1-жилд. — Т.: «O‘qituvchi» НМИУ, 2007. — 221-б. (кейинги 
ўринларда — Тўплам, 1-жилд).
65 

---

chalg‘itayotganligini yoki bila turib ishonchini suiiste’mol qilayotganligini 
anglab etadi va buning sodir etilishini xohlaydi. Shuningdek, ushbu jinoiy 
qilmishni aybdor mulkiy foyda olish va boyib ketish maqsadida sodir 
etadi. G‘araz maqsadning mavjudligi firibgarlikning zaruriy alomati 
hisoblanadi, shu bilan birga, agar mulkni aldash yo‘li bilan g‘arazli 
maqsadlarsiz egallagan bo‘lsa (masalan, boshqa shaxsning nomidan oylik 
ish haqini unga berib qo‘yish maqsadida olish), qilmishni firibgarlik 
sifatida kvalifikatsiya qilib bo‘lmaydi. 
«Bu o‘rinda o‘zganing mulkini qo‘lga kiritish maqsadi nafaqat mulkiy 
bitimlarni amalga oshirishdan oldin, balki ularni bajarish jarayonida ham 
paydo bo‘lishi mumkinligi e’tiborga olinishi lozim. Bayon qilinganlardan 
kelib chiqib, uzrli sabablarga ko‘ra qarzni o‘z vaqtida qaytarmagan va 
o‘zganing mulkini tekinga qo‘lga kiritish maqsadi bo‘lmagan shaxsning 
harakatini firibgarlik deb baholab bo‘lmaydi»
1
. 
Firibgarlik jinoyatining 
subyekti 
16 yoshga to‘lgan, har qanday aqli raso 
jismoniy shaxs bo‘la oladi. 
Sud-tergov amaliyotida firibgarlikni o‘g‘irlikdan farqlashda ayrim 
qiyinchiliklar mavjud. Firibgarlikni sodir etishda aldash yoki ishonchni 
suiiste’mol qilish o‘zganing mulkini qo‘lga kiritish usuli bo‘lib xizmat 
qiladi, o‘g‘irlik sodir etishda aldashni qo‘llash o‘g‘irlanadigan narsani 
qo‘lga tushirishni yengillashtirish vositasi hisoblanadi. Firibgarlik sodir 
etilganda jabrlanuvchi shaxs mulkni yoki mulkiy huquqni firibgarga o‘z 
ixtiyori bilan topshiradi, o‘g‘irlikda esa aybdor shaxs uni mulk egasining 
yoki mulk kimning ixtiyorida turgan bo‘lsa, o‘sha shaxsning ruxsatisiz 
yashirin ravishda talon-toroj qiladi. Faqat o‘zganing mulkigina o‘g‘irlik 
predmeti bo‘lishi mumkin, firibgarlik predmeti esa o‘zganing mulki yoki 
mulkka bo‘lgan huquqi ham bo‘lishi mumkin.