Ҳаёт фаолияти хавфсизлигини таъминлаш Режа

заҳарли омиллар
, агар узоқ таъсир этиб, секин-аста иш фаолиятига ва 
саломатлигига таъсир этувчи омиллар бўлса, 
зарарли омиллар
деб юритилади. Масалан: 
Турли заҳарли ва токсик жиҳатдан кучли таъсир этувчи моддалар заҳарли омиллар,
шовқин, титраш, чанг, кучсиз таъсир этувчи моддалар зарарли омилларга мисол бўла олади. 
Хавфли ва зарарли омилларнинг аниқланган белгиларига қуйидагилар киради: инсон 
организмига бевосита салбий таъсир кўрсатади; инсон органларининг меъёрида 
ҳаракатланиши қийинлашади; ишлаб чиқариш элементларининг меъёрий ҳолатда 
бўлмаслиги кузатилади. Хавфли омиллар таъсири натижасида авария, портлаш, ёнғин, 
жароҳатланиш юзага келиши мумкин. Айнан ана шуларга биноан хавфли омиллар 
олдиндан ўрганилади ва уларга қарши чора-тадбирлар белгиланади. 
Хавфсизликни таъминлаш тамойилларининг асосида юзага келиши мумкин бўлган 
хавфларни бартараф этиш, улар олдини олиш ёки зарурий ҳолларда ҳимоя воситалари 
билан таъминлаш чоралари туради. Бунинг усуллари – йўриқнома ўтказиш, ўқитиш, амалий 
тадбирлар ўтказиш кабилар бўлиб ҳисобланади. Булар раҳбарга ёки ишчига, шулар билан 
бирга меҳнат муҳофазаси муҳандисига боғлиқ ҳолаги усуллар асосида амалга оширилади. 
Ишчининг жароҳат олиши хусусида уларнинг руҳий ҳолати, яъни психологик омил 
муҳим саналади. Инсон фаолиятининг психологик омиллари ишчининг руҳий ҳолати 
меъёрида бўлиши билан ишлаб чиқаришда меҳнат унумдорлиги, сифат бўлишини 

---

асослайди ва шулар натижасида ишчининг ижтимоий ҳолатининг меъёрда бўлишига 
эришилади. 
Қулай меҳнат шароитларини ташкил этишнинг асосий омилларидан бири – 
меҳнатни илмий асосда ташкил этиш ҳисобланади. Меҳнатни илмий асосда ташкил 
этишнинг асосий йўналишлари қуйидагича: 
I. Гигиеник йўналишда: 

саломатлик ва иш қобилиятига таъсир қиладиган ишлаб чиқариш муҳити омилларини 
меъёрлаш; 

ишлаб чиқариш муҳитидаги зарарли омилларни камайтириш ва йўқотиш йўли билан 
меҳнат шароитларини соғломлаштириш.