M. Y. Ayupova

Bolalar psixonevrologik sanatoriyalari — sanatoriya tipidagi davolash
sogiom lashtirish muassasalari
B olalar psixonevrologik sanatoriyalari tu m an , shahar, respublika 
qaram og'ida bo'lishi m um kin. Boshqaruv ishlari (Uzbekistan S o g iiq n i 
saqlash vazirligi, viloyat va shahar so g iiq n i saqlash b o iim i to m on idan 
am alga oshiriladi.
4 —7 y o sh g a c h a b o i g a n b o la la r m a k ta b g a c h a p six o n ev ro lo g ik
sanatoriylarga; 7—13 yoshgacha b o ig a n bolalar-m aktab psixonevrologik 
sanatoriylariga qabul qilinadilar.
Bolalar psixonevrologik sanatoriylariga bolalarni saralash "M ahalliy 
sanatoriy va kurortlarda bolalarni davolash uchun m um kin va m um kin 
b o im ag an " jarayonlariga muvofiq ravishda am alga oshiriladi.
Psixonevrologik sanatoriylarga bolalarni yuborish uch un m um kin 
b o ig a n ko‘rsatmalar:
— nevrozlar, Serebrosteniya, markaziy nerv sistemasining erta organik 
jaro h atlan ish i natijasidagi nevratik h o latlar, m iya sh ik astlan ish lari, 
nonroinfeksiya, sam otik kasalliklar;
— psixik kasalliklarning nevrozga o'xshash formalari;
— nutqning um um iy rivojlanmaganligini ham m a darajalari bilan birga 
keladigan o ‘qish va yozish jarayonidagi kamchiliklar; disleksiya, disgrafiya, 
dizartriya, dislaliya, rinolaliya, n u tq rivojlanishining t o ‘xtab qolishi, 
duduqlanish (o‘qish va yozuv jarayonlarining buzilishi bilan birga nam oyon 
b o iish i) m um kin.
Sanatoriyda b o iis h vaqti 3 oydir. 6 oydan so 'n g qayta davolanish 
m um kin.
G uruhlarni kom plektlashtirish ishlari yosh xususiyatlarini hisobga 
olgan holda am alga oshiriladi.
S anatoriyning vazifasi — bolalarning nutq buzilishlarini tuzatish va 
psixik rivojlanishidagi ch etg a chiqishlarni b a rta ra f etish m aqsad id a 
davolash, sogiom lashtirish va logopedik tadbirlarni tashkil etishdan iborat. 
M aktab yoshidaga bolalar bilan u m u m ta iim fanlari bo 'y ich a sinflarga 
m os holda o'qitish ishlari olib boriladi.
Davolash so giom lashtirish ishlarining asosiy b o iim lari:
— bolalarning yoshi va ahvolini hisobga olgan holda davolash saqlash 
va davolash qilish rejimi;
— psixoterapiya;
— fizioterapiya va davolash fizkulturasi;
— d ori-darm on terapiya;
— logopedik tuzatish m ashg'ulotlari;
— ritmika;
— m ehnat terapiyasi;
526

---

- ratsional ovqatlantirish.
Ishlar h a r bir b o ‘lim u c h u n m as’ul kishi (pedagog, shifokor, logoped) 
t o m o n id a n r e j a l a s h t ir il a d i v a b o s h s h if o k o r u la r n i b i r - b i r i g a
m uvofiqlashtiradi va boshqaradi.
Zam onaviy davolov va logopedik m eto d lar (ratsional psixoterapiya, 
gipnoterapiya va boshqalar) q o ila n ila d i.
S anatoriy o ‘ziga yaqin rayo nda joylashgan m aktablar bilan, shahar, 
viloyat, respublikadagi yetakchi tibbiyot muassasalari bilan uzviy aloqada 
b o ia d i.
B o la la r p six o n e v ro lo g ik s a n a to riy s in i b e v o sita b o sh s h ifo k o r 
(psixonevrolog yoki pediatr) boshqaradi.