1 A. X. O‘roqov

3.5. Yo‘l mintaqasida begona o‘simliklarga qarshi kurash
Begona o‘tlarga qarshi kurashda o‘t o‘ruvchi mashinalar yoki aralashma 
yoki suspenziya ko‘rinishidagi gerbitsidlardan foydalaniladi (3.1-jadval). 
Gerbitsidlarni qo‘llashda ularning insonlar va hayvonlar uchun zaxarliligi bilan 
bog’liq mexnat muhofazasi qoidalari va xavfsizlik talablariga amal qilinadi. 
Barcha gerbitsidlar bilan ishlovchilar kombinzon, etik, qo‘lqop, himoya 
ko‘zoynagi, respirator yoki dokali niqob bilam ta’minlanishi zarur. Gerbitsidlar 
bilan ishlashning davomiyligi bir kumda 6 soatdan oshmasligi zarur. 
3.3-rasm. 
Zichlanmagan 
yo‘l 
yoqasidagi 
ahamiyatli 
nuqsonlar: 
a — begona o‘tlar o‘sib ketishi; b — qatnov qisminig qirg’og’ida nov yuzaga 

---

66 
kelishi; v — yo‘l yoqasining ko‘tarilishi; g — yo‘l yoqasining pasayishi; d — yo‘l 
yoqasida izlar; e — yo‘l yoqasining umumiy deformastiyasi 
3.1-jadval. Gerbitsidlarning qisqacha tavsiflari va sarf me’yorlari 
Gerbitsid 
Qisqacha tavsifi 
Sarf me’yori, 
kg/ga 
Monuron 
Tarkibida 80 % kimyoviy modda saqlagan kukun; o‘zida 
karbamid 
xususiyatini 
namoyon 
qiladi, 
aralashma 
ko‘rinishida qo‘llaniladi; tuproqqa begona o‘tlar unib 
chiqqunga qadar purkaladi 
20...40 
Fenuron 
Kukun, tarkibi monuronga yaqin; huddi monuron kabi 
qo‘llaniladi 
20...40 
Artazin 
Tarkibida 50 % kimyoviy modda saqlagan kukun; 
suspenziya ko‘rinishida qo‘llaniladi; tuproqqa begona 
o‘tlar unib chiqqunga qadar purkaladi; unib chiqayotgan 
o‘simliklarga ham qo‘llash mumkin, ammo bu holda uning 
ta’siri kam bo‘ladi 
10... 15 
Simazin 
Tarkibida 50 % kimyoviy modda saqlagan kukun; 
suspenziya ko‘rinishida qo‘llaniladi; tuproqqa begona 
o‘tlar unib chiqqunga qadar purkaladi 
15...20 
Dalanon 
Tarkibida 85 % kimyoviy modda saqlagan kukun; 
o‘simlikka uning barglari orqali yuboriladi; aralashma 
ko‘rinishida o‘simlikning balandligi 10…20 sm ga etganda 
qo‘llaniladi 
30... 40 
TXA (trixlor-
astetat natriy) 
Tarkibida 85 % kimyoviy modda saqlagan kukun; bir 
yillik va ko‘p yillik o‘simliklarni yo‘q qilishda samarali 
hisoblanadi; tuproqqa purkaladigan aralashma ko‘rinishida 
qo‘llaniladi; tuproqda o‘zining zararli hususiyatini 4 
oygacha saqlaydi 
100... 120 
Sulfat ammoniy Tarkibida 70…90 % kimyoviy modda saqlagan kukun; 
maysasimon 
va 
butasimon 
o‘simliklarga 
qarshi 
kurashishda 
qo‘llash 
mumkin; 
o‘simliklarga 
qo‘llaniladigan aralashma ko‘rinishida qo‘llaniladi 
300... 500 

---

67