Ўзбекистон республикаси олий ва ўрта махсус таълим вазирлиги ўзбекистон республикаси қишлоқ ва сув

2.3.1. Сувга бўлган келгусидаги эҳтиёж 
Ёндашувлар ва ривожланиш 
сценариялари 
Узбекистон Республикасининг 2015 йилгача мулжалланган Суғориладиган 
деҳқончилик ва сув хужалигини ривожлантириш бўйича бош схемаси ҳамда Сув ва 
тузларни бошқариш миллий режасида (СТБМР, WEMP, 2002) ҳисоблаб чиқилган 
ҳамда қайд этилган келгусидаги сувга бўлган эҳтиёж МРМнинг сув-энергетика 
ресурслари ва атроф-муҳитни мутаносиб тарзда бошқариш, табиий офатлар ва 
антропоген фа-локатларнинг олдини олишга оид вазифаларига мосдир [92]. Ушбу 
дастурий хужжатларнинг умумий мақсади жадал усиб бораётган аҳолининг сувга 
бўлган эҳтиёжини қондириш, экотизимлар емирилишининг олдини олиш, ҳаётни 
таъминлаш тизимининг озиқ-овқат, биомасса ишлаб чиқариш ҳамда турли экологик 
хизматлар кўрсатиш салоҳиятини издан чиқариши мумкин бўлган ўзгаришларни 
барта-раф этишдан иборатдир. Режалаштирилаётган чора-тадбирлар миллий 
доирада чекланиб қолаётгани йуқ. Уларда мавжуд тажриба ва ютуқлар ҳисобга 
олинган ҳолда, Орол денгизи ҳавзасида сув-энергетика ресурсларини биргаликда 
бошқариш соҳасида минтақавий хамкорлик стратегияси ва ўзаро фойдали ше-
рикликни мустаҳкамлаш кўзда тутилган. 
Сув-энергетика ресурсларини ҳудудий бошқариш борасида WEMP
HHHT 
узига хос 
мақсади қуйидагилар хисобланади: 

---

73 
•
Орол денгизи хавзаси борасида куйидаги масалаларда узаро келишилган сиёсат 
олиб бориш, стратегиялар ва ҳаракат дастурла-ри ижросини таъминлаш: (i) сув 
ресурсларини ҳимоя қилиш ва тупрок шурланишини камайтириш; (ii) ирригация ва 
дренаж тизимларини қайта тиклаш ҳамда такомиллаштириш; (ш)магистрал ва 
хужаликлараро тизимларни таъминлаш ҳамда техник хизмат курсатишни такомил-
лаштириш. 
•
Халқаро шартномаларни тайёрлаш учун қуйидаги масалаларда концептуал 
асослар-ни ривожлантириш: (i) сув тақсимлаш ме-ханизмлари ва дарёларни 
минераллашти-риш стандартлари; (ii) миллий в а минтақавий сув инфратузилмасига 
инве-стициялар сарфлаш; (iii) сув ресурслари ва 
инфратузилмаси учун масъул ҳавза ташки-лотларни маблағ билан таъминлаш. 
Жамият ва экотизимларни таъминлаш тизимининг узоқ муддатли самарадорлигини 
сақлаш мақсадида СТБМР томонидан келгусида мамла-кат сув тармоғини 
иқтисодиётнинг бошқа жабҳалари билан боғлиқ ҳолда ривожлантириш-нинг уч хил 
сценарийси қабул қилинди: 
•
«Ёжонлашув сценарийси» 
«Минимум» (i) -макроиқтисодий ривожланиш ва туб 
ўзгаришлар даражасининг пастлиги, мавжуд сув инфратузилмаси ва қишлок 
хужалигига энг кам инвестиция сарфлаш;
 
•
«Мустщкамлаш сценарийси» 
«Оптимум» (ii) - иқтисодиётда иқтисодий 
фаолликни қўллаб-қувватлаш бўйича ташқи инвести-циялар ҳамда тадбирлар билан 
м у с т а ҳ к а м л а н а д и г а н жадал барқарорлаштириш ва таркибий қайта 
қуриш;
 
• « Қ а й т а т и к л а ш с ц е н а р и й с и »
«Максимум» (iii) - қишлоқ хужалиги, 
ирригация ва дренаж тармоқларида макроиқтисодий ривожланиш ҳамда таркибий 
қайта қуришнинг катта ҳажмдаги ички ва ташқи инвестициялар билан 
мустаҳкамланадиган энг юқори даражаси. 
Аҳолининг 2025 йилда ижтимоий эхтиёжлари (40 миллион) ва барча тармоқларни 
барқарор ривожлаштиришни таъминлаш буйича талаб-лар ҳисобга олинган ҳолда, 
келгусида сувга бўлган эҳтиёж 72,4 км3 миқдорида баҳоланмоқда. Бу 1992 йилги 
Республикалараро битим томонидан белгиланган сув ресурслари лимитига мое 
келади. СТБМР сув етказиб бериш ва мавжуд ресуреларни тақсимлаш 
ишончлилигини таъминлаш, ирригация тизим-ларининг барча даражасида сувдан 
тежаб ва оқилона фойдаланишни мўлжалламоқда. Бу эса ислоҳотларни 
ривожлантириш ва институционал туб узгаришларни амалга ошириш борасида 
барча манфаатдор томонлар саъй-ҳаракатини бирлаштиришни талаб қилади.