Ўзбекистон республикаси олий ва ўрта махсус таълим вазирлиги ўзбекистон республикаси қишлоқ ва сув

Сувдан 
суғориш учун фойдаланиш 
пайтидаги сув олишни 
йўқотиш 
Манба: GEF, WEMP, А1 
компонент. Якуний ҳисобот, 
2001 

---

52 
инг турли даражаларида сувни бошқариш ме-ханизмларини ишлаб чиқишга 
йўналтирилган (1 ва 5-боб). Бироқ уларнинг кенг кўламда жорий этиш маблағ 
етишмаслиги в а деҳқончилик тизимидаги мавжуд муаммолар туфайли нисбатан 
чекланган. Айни пайтда сувни ифлосланти-риш ва бу билан боғлиқ оқибатлар 
ҳажми купайиб, барқарор ривожланишга ўтиш ҳамда озиқ-овқат хавфсизлигини 
янада кенгрок таъминлашни қийинлаштирмоқда. 
Экология талаблари ва Орол денгизи эхтиёжлари. 
Ўтган асрнинг 90 йиллари 
боши-гача Орол денгизи эхтиёжлари қолдик принцип (иқтисодиёт эҳтиёжларидан 
ортган сувни бериш) бўиича қондирилган. Давлатлараро битимлар қабул 
қилигандан сўнг Оролбўйи ва Орол денгизи мустақил сув истеьмолчиларига 
айланди (4-боб) " 
Орол денгизига экологик сув чиқариш ва сув бериш суръати ҳамда тузилмаси 
2.10-расмда ўз ифодасини топган. 
Сувдан гидроэнергетикада фойдаланиш. 
Мам-лакат энергия тизими Марказий 
Осиёнинг бир-лашган энергия тизими (МОБЭТ) таркибига ки-ради ва унинг 
белгиланган қувватининг 42 фоизини ташкил этади. МОБЭТ ўз ишини «Марказий 
Осиё давлатлари энергетика тизимининг параллель ишлаши тўғрисида»ги битим, 
шунингдек, қушни давлатлар билан тузилган шартномаларга мувофиқ амалга 
оширади. 
Узбекистон энергетика тизими асосини 9 
ИССИҚЛИК 
ва 28 гидростанция ташкил қилади. Соҳанинг умумий белгиланган 
қуввати - соати-га 11,58 миллион кВт, жумладан, иссиқлик электр станциялари 
соатига 9,8 миллион кВт, гидростанциялар соатига 1,4 миллион кВт. Электр 
энергетика ҳам сувдан фойдаланувчи тармоқ ҳисобланади - энергетика 
мақсадларида фойдаланиладиган 4,1 км3 сувнинг атиги 0,15 км3 қайтарилмасдан 
сарфлана-ди. 
Бироқ айни пайтда Ўзбекистондаги дарёлар суви оқимининг 11,3 фоизидан 
фойдаланилмоқда, холос. Ишлаб турган 28 ГЭС сув энергетика тракти саналган 
дарёлар ва йирик магистрал каналларда жойлашган. 26 МВт қувватга эга унга яқин 
кичик ГЭС ускуналари-нинг эскиргани ва таьмирлаш имконининг йўқлиги боис 
тўхтаб турибди. Бу иқтисодиётни ривожлантириш учун жидций муаммоларни юзага 
келтирмоқца. Мавжуц қувватларни қайта тиклашга муайян миқцорца инвестиция 
жалб қилинишини, эҳтиёжни қонцириш ва мамлакатнинг 26 миллион аҳолиси 
фаровонлигини таъминлаш учун энергетика салоҳиятини оши-ришни талаб 
қилмоқца. 
Сувдан баликчилик хужалигида фойдаланиш. 
Орол ценгизи фалокатга учрашининг 
жицций оқибатларицан бири - мамлакатнинг йилига 20 минг тонна балиқ билан 
таьминлайциган йирик балиқчилик тармоғининг изцан чиқиши ҳисобланади. Ушбу 

---

53 
соҳани ценгизцан Оролбуйи кул тизимларига йўналтириш минтақада балик овлаш 
кескин пасайиб кетишининг олдини 
2.10-расм.