O'zbekiston Respublikasi Oliy va o’rta-maxsus ta’lim Vazirligi Toshkent Davlat stomatologiya institute Buxoro filiali

Kardiogen shokning uch darajasi farqlanadi; I darajasi
kasallikning birinchi 5 soatini o’z ichiga olib, qon bosimi 80/50-60/40 
mm.sim.ust.teng va puls bosimi 40-25 mm.sim.ust.teng. Kam holatlarda 
o’tkir yurak yetishmovchiligi kuzatiladi. Yurak ritmi buzilishi, 
o’tkazuvchanlikni buzilishi va tez –tez qayd qilish, ko’ngil aynishi, 
kekirish, qorin sohasida o’g’riq, oshqozon va ichak falaji kuzatilib, 
obyektiv tekshirishda Traube bo’shlig’ining kengayishi, oshqozonda 
kuchli timpanik tovush, palpatsiyada qorinda og’riq va yallig’lanish 
belgilarining bo’lishi kuzatiladi. Meda ichaklar peristaltikasi buzilishi 
mumkin. Otkir yurak yetishmovchiligi natijasida o’pka shishi 
simptomlari kuzatilishi mumkin. 
II darajada
biroz og’irroq kechib 5-10 

---

220 
soat davom etadi, qon bosimi 80/50-40/20 mm.sim.ust. teng hamda puls 
bosimi 30-15 mm.sim.ust. atrofi turadi. O’tkir yurak yetishmovchiligi 
simptomlari kuchliroq namoyon bo’ladi. Bemorlarni tinch holatda ham 
hansirash bezovta qilib, terilarida ko’karish, auskultatsiyada kichik 
kalibrli nam xrillashlar eshitiladi. Birinchi sutka davomida bir necha 
marta qon bosimi tushib turadi va shokning simptomlarini yuzaga 
chiqarib turadi. Davolash natijasi yaxhi samara berishi mumkin, ammo, 
o’lim ham kuzatilishi mumkin.
III daraja
og’ir kechib uzoq davom 
etadi. Shok simptomlarining kuchayishi bilan bir qatorga qon va puls 
bosimi tushib ketadi. Bemorlarning 70% da o’pka shishi kuzatiladi. 
Dofamin yuborib turgan bir vaqtda qon bosimi tushib ketadi. Bu holat 1-
3 sutkagacha davom etadi. III darajali kardiogen shok 90% hollarda 
o’lim bilan yakunlanadi. 
Birinchi yordam;
Vena ichiga tomchilab 
dofamin, narkotik analgetiklar, yurak ritmi buzilgan bo’lsa kaltsiy 
antagonistlari 
(verapamil, 
izoptin, 
finoptin), 
qonni 
reologik 
xususiyatlarini yaxshilash uchin geparin, miokardni minutlik hajmini 
yaxshilash 
uchun 
strofantin 
0,05%-0,5-1,0 
v/i, 
miokardda 
mikrostirkulyatsiyani yaxshilash uchun nitrat preparatlari beriladi. 
O’pka shishi rivojlanishiga yo’l qo’ymaslik, gipoksemiya oldini olish 
4% bikarbonat natriy eritmasi quyiladi. 
O’pka shishi
: O’pka shishi bu shunday patologik holatki bunda 
interstitsial oraliqqa va alveolalarga o’pka kapilyarlaridan qonning 
suyuq qismini shimilishi bo’lib, nafas yetishmovchiligi bilan namoyon 
bo’ladi. Buning asosida gemodinamik buzilishlar va alveolyar kapilyar 
membrana o’tkazuvchanligi oshishi yotadi. 
Patogenezi;
gemodinamik 
buzilishlar natijasida o’pka kapilyarlarida gidrostatik bosim oshadi, 
chunki yurakning chap qismi (bo’lmacha, qorincha) mushaklari 
qisqaruvchanligi buzilganligi yoki mitral teshik stenozi tufayli mexanik 
qarshilik ortishi hisobiga kichik qon aylanish doirasidan qonni chap 
bo’lmachaga haydalishi buziladi (sekinlashadi). Bazanda kichik qon 
aylanish doirasiga qonni ko’p miqdorda oqib kelishi hisobiga (adrenalin 
ko’payishi hisobiga) yuzaga keladi. Alveolyar kapilyar membrana 
o’tkazuvchanligi oshishi patogenezi asosida asosiy o’rin