O'zbekiston Respublikasi Oliy va o’rta-maxsus ta’lim Vazirligi Toshkent Davlat stomatologiya institute Buxoro filiali

Ko’zdan kechirish. 
Ko’krak qafasi asimetrik suyuqlik yig’ilgan 
tomon hajmi pastki yonbosh sohada birmuncha kattalashgan, 
Jarohatlangan tomon nafas olish aktida orqada qoladi. Qovurg’alar aro 
bo’shliq kengaygan va tekislashgan. Nafas olganda qovurg’alar orasi 

---

117 
mushaklari tashqariga bo’rtib chiqadi va nafas chiqarganda o’z o’rniga 
qaytadi. Nafas olishi yuzaki, kalta kalta nafas oladi. 
Palpatsiyada 
tovush titrashi suyuqlik yig’ilgan joyda juda 
susaygan, gohida umuman aniqlanmaydi. Atelektazga uchragan o’pka 
yuzasida ovoz drillashi biroz kuchaygan bo’ladi. 
Perkussiya. 
Eksudat ustida bo’g’iq tovush aniqlanadi. Bo’g’iq 
tovushning yuqori chegarasi umurtqa pog’onasi bo’ylab yuqoriga 
ko’tariladi. Bo’g’iq tovushning yuqori chegarasi Damuazo egri 
chizig’ida hosil bo’ladi. Suyuqlik plevra bo’shlig’ining yon qismida 
to’planadi. Keyinchalik u plevra yorig’idan yuqori va yon tomonga 
yoysimon qiyshiq chiziq hosil qilib tarqaladi. 
Ko’ks oralig’i a’zolarini suyuqlik sog’lom tomonda siljitadi. 
Perkussiyada bo’g’iq tovush maydoni - Rauxfus - Grokk uchburchagi 
paydo bo’ladi. 
Shikastlangan tomonda suyuqlik yuqorisida umurtqa pog’onasi va 
Damuazo chizig’i orasida eksudat bilan siqilgan (atelektazga uchragan) 
o’pka sohasida bo’g’iqlashgan timpanik tovush Gаrlеnd uchburchagi 
aniqlanadi. 
Auskultatsiya
Eksudat ustida nafas shovqinlari susaygan, agar 
suyuqlik ko’p bo’lsa mutlaqo eshitilmaydi. 
Eksudat chegarasidan yuqorida siqilgan o’pka o’rniga bronxial 
nafas eshitiladi. 
Sog’lom tomonda siljigan ko’ks a’zolari sohasida nafas shovqinlari 
eshitilmaydi. 
Rentgen 
tekshirishlarida o’pkaning quyi sohalarida ustki chegarasi 
qiyshiq joylashgan va ko’ks oralig’ining sog’lom tomonda siljishi bilan 
kuzatiladigan katta qora dog’ni ko’rish mumkin; bemor holatini 
o’zgarishi soya konfiguratsiyasini o’zgartiradi. Kichik hajmda (300 ml 
dan kam) suyuqlikda rentgenogramma patologiyani aniqlay olmasligi 
mumkin.