O'zbekiston Respublikasi Oliy va o’rta-maxsus ta’lim Vazirligi Toshkent Davlat stomatologiya institute Buxoro filiali

Patogenezi. 
O’pkada yiringlash jarayonining rivojlanishi, 
bronxlar drenaj funksiyasining buzilishi, o’pka to’qimalarida qon 
aylanishi yomonlashuvi, alteratsiya jarayonining kuchayishi (lizasomalar 
shikastlangandan so’ng ulardan fermentlar chiqib, yemirilish 
jarayonlarini kuchaytiradi) va nekroz o’choqlarining hosil bo’lishi, 
mahalliy immun tizim susayishi, reinfeksiya, o’tkir zotiljam, o’pka 
aspiratsiyasidan so’ng o’pka abtsessi rivojlanadi. Ko’pincha o’pka 
abtsessi o’pka tomirlari tromboemboliyasidan keyin kelib chiqadi. 
Bazanda boshqa azolar kasalligi tufayli ham kelib chiqadi, bularga 
chuqur venalar tromboflebiti, osteomielit, bakterial endokardit 
kasalliklarida o’pkaga gematogen yo’l bilan infeksiya tushishidan kelib 
chiqadi. O’pkaga o’tkir yiringlash jarayonining surunkali bo’lib 
qolishiga, bemor yo’talgan paytda o’p’kada abtsess natijasida paydo 

---

120 
bo’lgan bo’shliqda bosim ortishi tufayli bronxlar drenaj faoliyatining 
buzilishi sabab bo’ladi.
Klinikasi. 
Bemor ahvolining to’satdan yomonlashuvi, tana 
haroratining juda baland - 40
0
S bo’lishi, bemor nafasidan yoqimsiz hid 
kelishi, yo’tal bilan birga kulrang - yashil rangdagi balg’am ajralishi 
(200-300 ml yoki 1-1,5 stakan), kuchli terlash, varaja qilish, ko’krak 
qafasida og’riq, adinamiya, artralgiya, taxikardiya kuzatiladi. O’tkir 
nafas yetishmovchiligi va qattiq zaharlanish belgilari esa o’pka 
gangrenasida kuzatiladi. Ko’krak qafasi paypaslab ko’rilganda tovush 
tebratishining kuchayishi, perkussiya qilinganda o’pka tovushining 
bo’g’iqlashganligi, auskultatsiyada susaygan vezikulyar nafas fonida 
bronxial nafas eshitiladi, quruq va mayda pufakchali nam xirrilashlar 
eshitiladi. Bo’shliqda yiring kamayganda bemor yotgan holatini 
o’zgartirsa tomchi tomish shovqinini eshitish mumkin. Bemorlarda 
bronxofoniya kuchaygan. Yallig’lanish plevra varaqasida tarqalgan 
bo’lsa plevra ishqalanish shovqinini eshitish mumkin. Rentgenologik 
tekshirganda tasvirda aylana shaklidagi soya yoki aylana shaklida 
yorug’lik (bo’shliq) va pastki qismida yuqori sathi tekis suyuqlikni 
ko’rishimiz mumkin (31-suratga qarang).
Rentgenografiyada o’ng o’pka 
abtsessi tasvirlangan. 
Qon tekshirilganda neytrofillarning 
metamielotsitlarga qadar so‘rilishi 
natijasida leykotsitlar soni 15-10
9
/l 
gacha 
ortadi, 
EChT 
ortishi 
kuzatiladi. 
Qon 
bioximik 
laboratoriyada tekshirilganda α
2
- va 
γ-globulinlar, fibrinogen miqdori 
ortadi. 
Peshob 
(siydik)da 
oz 
miqdorda proteinuriya kuzatiladi. 
Balg’am 
ajralishining 
birdan 
ko’payishi (500-700-1000 ml gacha) 
ayniqsa bemor holati o’zgarganda,