UO'K 355.233.22
КВК 74.267.5
G 14
Gaziy ev
N.R.
J i s m o n i y
t a r b i y a d a
p e d a g o g i k
t e x n o l o g i y a l a r .
-
T o s h k e n t : I L M I Y T E X N I K A A X B O R O T I - P R E S S N A S H R I Y O T I ,
2 0 1 6 . - 1 4 0 b.
ISBiN 978-9943-4699-9-0
M u a l l i f :
G aziyev Nuritdin Ruxiddinovich
T a q r i z c h i :
U s m o n x o 'ja e v T.S.
- pedagogik a faniari doktori, professor
I l m i y m u h a r r i r :
A kbarov S. - katta o ‘qituvchi
O'quv qo'llanma Jismoniy tarhiva instituti va Pedagogika
universitetlarining magistrlari uchun mo ijallangan.
O'quv qo'llanma Namangan davlat universiteti ilmiy-usluhiy
kengashi tomonidan nashr etish uchun muvofiqlashtirilgan kengashda
tavsiya etilgan. (2016-yil 8-iyuldagi 12-sonli bayonnoma).
ISBN 978-9943-4699-9-0
< G A Z I Y E V N . R . , 2 0 1 6
< I L M I Y T E X N I K A A X B O R O T I - P R E S S N A S H R I Y O T I , 2016
KIRISH
0 ‘q u v j a r a y o n in i p e d a g o g ik te x n o lo g iy a a so sid a
ta s h k il e tish z a r u r lig i
K ad rlar ta y y o rla sh
milliy dasturida, ilg ‘or pedagogik texnolo-
g iy a la m i o ‘rganib, ularni o ‘quv j a r a y o n ig a olib kirish zarurligi
uqtirilgan.
Keyingi o ‘n yillar ichida nashr etilgan pedagogikaga oid adabi-
yotlarda “ Pedagogik tex n o lo g iy a”, “ Yangi pedagogik texnologiya” ,
“ Ilg‘or pedagogik tex n o lo g iy a”, “ Progressiv pedagogik texnologiya”
kabi tushunchalar k o bp uchrab turgani bilan, ularning o 'z b e k tilidagi
m aro m ig a yetgan t a ’rifi hali tuzilm agan.
R espublikam izning
pedagogik
olim
va
amaliyotchilari
O z ‘bekistonning ijtim oiy-pedagogik sharoitiga m oslashgan h am da
ilmiy asoslangan ta 'lim texnologiyalarini yaratish va ularni t a ’lim-
tarbiya am aliyotida qoMlashga intilmoqdalar.
Bugungi kundagi pedagogik texnologiya
- ularning milliy-
nazariy asosini yaratish va am aliyotga tatbiq etish zaruriyati tu g ‘ildi,
degan savol paydo boMishi m umkin. Jam iy atim izg a qanchadan-
q an ch a bilimli kadrlar va yuqori malakali olimlarni yetishtirib kelgan
pedagogika uslublari mavjudki, ularning eskirib, talabga ja v o b bermay
qolgan va m afkuralashtirilgan joylarini o ‘zgartirib, milliy tus berib.
foydalanilsa boMmaydimi? - degan m ulohazalar ham y o ‘q emas.
B u n d a bir qator sabablar mavjud:
Birinchidan.
mustaqil
Respublikam izni
taraqqiy
etgan
m am lakatlar qatoridan o ‘rin olishi uchun aholi t a ’limini jadallashtirish
va
samaradorligini
oshirish
m aqsadida
eng
ilg 'o r
pedagogik
tadbirlardan foydalanish zarurligi;
Ikkinchidan, a n ’anaviy o ‘qitish tizimi “Axborotli o ’qitish”
sifatida
tavsiflanib, o ‘qituvchi faoliyati birgina o 'q u v jara y o n in in g
tashkilotchisi sifatida emas. balki nufuzli bilim lar m anbaiga aylanib
borayotganligi;
U chinchidan, fan-texnika taraqqiyotining o kta rivojlanganligi
natijasida axborotning keskin k o 'p a y ib borayotganligi va ularni
y oshlarga yetkazish uchun vaqtning chegaralanganligi;
To'rtin ch id an , jam iy a t ta raqqiyotining shu kundagi bosqichida
nazariy va em pirik bilim larga asoslangan
tafakkurdan tobora foydali
natijaga ega b o i g a n , aniq yak u n g a asoslangan texnik tafakkurga o ‘tib
borayotganligi;
3
B esh in ch id an ,
y o sh larn i
h ay o tg a m u k am m al tayy o rlash d a,
u larg a en g ilg ‘o r bilim b e rish usuli h iso b lan g an o b ’ektiv b o rliq q a
m ajm u av iy y o n d ash u v tam o y ilid a n fo y d alan ish n i talab qilishidadir.
P edagogik tex n o lo g iy a y u q o rid a sanab o ‘tilg an b esh ta sababli
sh artla rn in g b arch a ta la b la rig a ja v o b b erad ig an t a ’lim tadbiridir.
Shu kundagi ijtim o iy ta ra q q iy o t ish lab ch iq arish n in g k o 'p sonli
tarm oqlari bilan b ir q a to rd a ijtim o iy -g u m an itar,
u m u m k asb iy fan lar
b ilim lar d o irasig a ham yangi tex n o lo g iy an i jo riy etishni taqozo
etm oqda.
T a ’lim tex n o lo g iy alarin i ish lab ch iq ish v a am ald a q o ‘llash ilm iy
m u am m o sifatid a m axsus ta d q iq o tla r olib b o rish n i k o ‘zd a tutadi.
B u n d a eng avvalo, q u y id ag ilam i aniqlash lozim :
T a ’lim tex n o lo g iy alarin i ilm iy aso slash va am aliy o tg a jo riy etish
uchun ijtim o iy -p ed ag o g ik aso slar m avjudligini aniqlash;
T a ’lim m ajm u a sifatid a nim ani anglatishi va q anday tark ib iy
q ism lard an tashkil to p g an lig in i belgilash;
T a ’lim te x n o lo g iy asin in g funksional m ajm ui
ja ra y o n sifatid a
n im alard an iboratligini aniqlash;
T a ’lim tex n o lo g iy alari “ K adrlar tay y o rlash m illiy d a stu ri”
m aq sad larig a
qay
d a ra ja d a
to ‘g ‘ri
kelishi
va
uni
baholash
m u m k in lig in i k o ‘rsatib berish;
P ed ag o g ik te x n o lo g iy an in g m a jm u alar nazariy asin in g asosiy
q o n u n iy atlarig a m osligini n az o ra td a tu tib tu rish y o ‘l-y o ‘riqini ishlab
chiqish.
Shuni aytish jo iz k i, t a ’lim tex n o lo g iy alari, ped ag o g ik a ilm ining
ta d q iq o t o b ’yekti sifatid a an iq fanlarni o ‘q itish
uslubi boM ibgina
qolm ay, ijtim oiy fanlarni o ‘q itish g a ham y a n g ich a yo n d ash u v sifatid a
qayd q iiin ish i lozim .
Jam iy atim iz ja d a llik bilan taraq q iy etib, iqtisodiy v a siyosiy
m avqei k u n d an -k u n g a o rtib b o rm oqda. A m m o ijtim oiy so h ad a va
ayniqsa, t a ’lim v a tarb iy a d a a n ’anaviy u su llard an v oz k ech m aslik
o rq ad a
q o lish
sezilm oqda.
B unday
v aziy atd an
chiqib
ketish
y o ‘llarid an biri t a ’lim va tarb iy a ja ray o n in i qabul q ilingan davlat
stan d artlari aso sid a yangi p ed ag o g ik te x n o lo g iy ala r bilan boyitishdir.
Shu o ‘rin d a alo h id a ta ’kidlab o ‘tish jo iz k i,
k ish ilarn in g h ayotga
ongli m u n o sab atin i, d u n y o q arash in i b elg ila sh g a doim o y an g ich a
y o n d ash ish zaru rlig in i o ‘z v aq tid a anglab etish darajasini k o ‘rsatib
b eru v ch i m u h im om il - m a ’naviyatdir.
4
