21. YÜZyil tüRKÇESİnde yeni Ögeler ve yeni SÖZCÜkler

SONUÇ 
VE ÖNERİLER 
Türkçedeki yeni birimleri konu edinen 
bu çalışmada; öncelikli olarak yeni öge ve 
yeni sözc
ük kavramlarının akademik sahada ne anlama geldiği ortaya 
koyul
maya çalışılmıştır. Bu bağlamda varılan nokta odur ki; yeni sözcükler 
çoğunlukla yeni öge konusunun içerisinde ve ayrıştırılmadan ele alınmıştır. Yeni 
sözcüklere dair yapılan çalışmaların çoğunlukla art zamanlı olması da elde 
edilen sonuçlardan biridir ve bu çalışmayı yapmanın gerekliğini kanıtlar 
niteliktedir. Çalışma; birbirinden farklı özellikler barındıran bu iki kavram alanının 
niteli
klerini ana hatları ile sunarak dilin “yeni birim” olarak adlandırılan 
kelimelerinin esasını oluşturan yeni ögeleri açığa çıkarmış ve bu birimleri 
sözlüğe aday göstererek dikkatlere sunmuştur. Bu durumda dilin kendi yeni 
birimleri için 
sakladığı sır; yeni ögelerin birer “gelişme” ve yeni sözcüklerin de bir 
tür “değişme” yolculuğunun ürünleri olduğudur. 
Çalışmanın inceleme aşamasında veri tabanı üzerinden belirlenen aralıklar, 
kelimelerin sıklık kazandıkça biricikleştiğini ortaya koyar niteliktedir. Bir kelime 
ne kadar sık kullanılıyorsa bulunduğu sıklık aralığı da o kadar geniştir. Başka bir 
deyişle geniş bir sıklık aralığındaki kelime sayısının az olması, o kelimelerin 
sıklık oranlarının yüksek olmasından kaynaklanmaktadır. Kelimeleri incelerken 
onların bağlam içerisindeki kullanımları, zaman içerisinde sözlüğe girip 
girmedikleri, sözlükteki 
muhtemel karşılıkları, çağrıştırdığı diğer ifade biçimleri 
ve 
varsa başka sözlüklerdeki eski biçimleri araştırmaya dahil edilmiştir. İzlenen 
bu aşamalar, dildeki yeni birimleri incelerken kullanılacak yöntemler konusunda 
yol gösterici olabilir. Yeni sözcük ve yeni ögeleri belirlemeye ve incelemeye 
yönelik yöntemlerin geliştirilmesi gerekliliği, çalışmada ulaşılan sonuçlardan bir 
diğeridir.

---

98 
İncelenen kelimelerin, ister yeni öge ister yeni sözcük olsun, çoğunlukla 
birleştirme ve alıntılama yoluyla oluşturuldukları görülür. Bunun yanında 
”eşdizim”lerin kalıplaşarak bir yeniliği ifade eder hale gelmesiyle yeni öge 
özelliği gösterdiği tespit edilmiştir. Her sözcük, topluma ait bir gerçeği yansıtır. 
Çalışmada gündemin takip edilmesinden kaynaklanan popüler ifadelerle 
karşılaşılmıştır ancak bu tür kelimelerin sayısı nispeten azdır. Çalışmaya haber 
metinlerinin kaynaklık etmesi bu noktada önemli bir etkendir. Bunun yanında 
veri tabanının içeriğini zenginleştirmek ve yaygınlık ölçütünün kuvvetini 
arttırmak adına haber sitelerine ek olarak birtakım bilim ve sanat siteleri de 
yazılımın veri tabanına eklenebilir. Bağlam araştırması yaparken internet 
ortamındaki bu tip sitelerden (örneğin wikipedia’dan) istifade edilmiştir. 
Kelimelerin Google arama motorunda başka hangi kelimelerle birlikte 
aratıldığına bakılarak yaygın biçimleri saptanmaya çalışılmıştır. Tüm bu 
adımların bundan sonraki çalışmalar için de faydalı olabileceği düşünülmektedir. 
Türkçe Sözlük’ün basım sıklığı düşünüldüğünde kelime belirleme konusunda 
ileri görüşlü ve seçici davranmak gerektiği düşünülse de artık diğer pek çok şey 
gibi sözlük çalışmaları da internet ortamına taşınmıştır. Bu durum kelime 
belirleme konusunda alan 
çalışanlarına esneklik sağlamaktadır. Oxford Sözlük; 
bugün 600.000’den fazla kelimeye ev sahipliği yapan, tarihsel ve güncel bir 
sözlük olarak basılı ve dijital biçimde hizmet vermektedir. Sözlük, her üç ayda 
bir güncellenmekte; m
evcut veri girişleri gözden geçirilerek yeni kelimeler 
eklenmektedir. 
Örneğin; 2020 Aralık ayında sözlüğe 500’den fazla yeni kelime 
eklenmiştir.
2
Dijital ortamdaki Türk Dil Kurumu Güncel Türkçe Sözlük için de 
benzer 
çalışmalar yapılmalıdır. Sözlük sık aralıklarla güncellenmeli ve yeni 
kelimelere ev sahipliği yapmalıdır.
Toplumu anlamak ve bir kimlik göstergesi 
olan dili korumak, kelimelerin hikâyesine kulak vermekle mümkündür. 
2
 
https://oed.com
  

---

99