|
2.
ADAY YENİ ÖGELERİN DEĞERLENDİRİLMESİ
Çalışmada aday yeni öge (neolojizm) sayısı 384 kelime olarak belirlenmiştir. Bu
yeni ögelerin
oluşum biçimleri şu şekilde açıklanabilir:
a.
İngilizceden ödünçleme yoluyla oluşturulanlar: 37 kelime (reyting,
biyometrik, antidepresan, botoks, blog, podcast)
b.
İngilizceden çeviri yoluyla oluşturulanlar: 8 kelime (akıllı saat, akıllı telefon,
bulut bilişim, sosyal medya)
c. Eksiltme
yoluyla oluşturulanlar: 6 kelime (Altaylar, Kafkaslar, Avrasya,
metrobüs, otogaz)
d.
Başharfleştirme yoluyla oluşturulanlar: 2 kelime (avm, ötv; kavramların
açılımları Türkçedir)
e.
Birleştirme yoluyla oluşturulanlar: 294 kelime (gerçek zamanlı, kimliği
belirsiz, dikkat çekici, dünyaca ünlü)
f. Ekleme
yoluyla oluşturulanlar: 21 kelime (geliştirici, sevindirici, kullanıcı,
maskeli, büyüleyici)
g. Örnekseme
yoluyla oluşturulanlar: 13 kelime (ana sayfa, inçlik, site
haritası, e-bilet, e-bülten, e-kitap, e-gazete)
İncelenen birleşik yapılardan 260 tanesi isim grubu (anma programı, amiral
gemisi, askeri casusluk, web, tablet bilgisayar, basın sözcüsü, bilgi yarışması,
bisiklet turu)
, 10 tanesi sıfat grubu (uzun namlulu, ağır yaralı, kan donduran,
ileriye dönük), 21 tanesi zarf grubu (
adı altında, hemen her, bu anlamda, bu
bağlamda, bu kapsamda, dünya çapında), 3 tanesi fiil grubudur (yakın olmak,
vizyona girmek, giriş yapmak).
95
Yabancı dilden alıntılanan kısaltmalar ödünçleme yoluyla oluşturulan yeni
ögele
r olarak kabul edilmiştir (Örneğin dj, ceo, pdf, dna).
AİDS, STK gibi
kısaltmalar sözlük birimi olarak TDKGTS’te bulunmamaktadır ancak bu
ifadelerin kısaltma halinde kullanımı sonucu türetilmiş yeni birimler dikkat
çekicidir (Örn aids
’li, aids hastası; stk üyesi). Bu sebeple kısaltma biçimindeki
bazı yeni ögelerin sıklıkla kullanılması sonucu dilde bu anlamda da bir değişim
yaşandığı sonucuna ulaşılmıştır.
Zarf görevinde kullanılan: “bu tür”, “bu şekilde”, “bu anlamda”, “bu tip”, “her şey”,
“bir sey” gibi pek çok ifadeyle karşılaşılmış; bunlardan sözlükte aynı anlamı
karşılayan benzer biçimleri olmayanlar yeni öge olarak kabul edilmiştir. Bir diğer
önemli nokta şudur ki: “için”, “göre”, “dolayı” kelimeleri birer edattır ancak yeni
öge olarak tespit ettiğimiz “bunun için”, “buna göre”, “bundan dolayı” ifadeleri
Türkçede z
arf biçiminde kullanılmaktadır. Dolayısıyla kelimelerin dildeki
işlevlerini değiştirerek de dilde yaygın biçimde kullanıldıklarını söyleyebiliriz.
TDKGTS’te Türkiye’deki şehir adları mevcuttur. Ülke adlarının çoğu sözlükte
bulunmamakla birlikte Amerika, Asya gib
i kıta isimleri ve Japonca, Çince gibi dil
isimleri
mevcuttur. Bu bağlamda karşılaşılan yeni birimler, yeni öge olarak kabul
edilerek
sözlüğe alınması gerektiği sonucuna ulaşılmıştır. “Türkiye
Cumhuriyeti”, “Türk bayrağı” ifadeleri, kısaltmalar ve ülke isimleri sözlükte
bulunmamaktadır; çünkü bunlar ayrı bir liste olarak sunulmaktadır. Oysa ırk ve
dil isimleri sözlükte mevcuttur. Yine
“Fransız”, “Amerikan”, “Alman” gibi milliyet
isimleri sözlükte mevcutken
“İngiliz”, “İspanyol” gibi isimler mevcut değildir. Bu
tür kelimeler de yine yeni öge olarak kabul edilip
sözlüğe alınmalıdır. Ayrıca
“Orta Doğu” ifadesinin aksine “Orta Asya”, “Latin Amerika” ifadeleri sözlükte
bulunmamaktadır. Bu gibi kelimelerin de TDKGTS’e eklenmesi gerekmektedir.
96
Hem yeni öge hem yeni sözcük ö
zelliği gösteren sözcüklerle karşılaşılmış; bu
durum kelimenin açıklamasında mutlaka belirtilmiştir. Belirtilen sayısal verilerin
yanı sıra pek çok yeni sözcük ve yeni öge çağrışım yoluyla tespit edilerek
incelenmiş ve aday kelimeleri açıklarken bunlara da yer verilmiştir. Bu tip
çağrışım yoluyla eklenen kelimelerin daha sonra yeni öge olarak sıklık listesinde
karşılaşıldığı pek çok durum olmuştur. Ancak bu tür kelimelerin yalnızca bilgi
olarak verildiğini ve sayısal veri biçiminde kayda geçirilmediğini belirtmek
gerekir. Bu durum
bizi günlük dilde kullanılan sanılandan çok daha fazla yeni
birim olduğu sonucuna ulaştırmaktadır.
97
Do'stlaringiz bilan baham: |
