21. YÜZyil tüRKÇESİnde yeni Ögeler ve yeni SÖZCÜkler

 
 
 

---

v 
ÖZET 
ÇOLAK, Sahra. 
21. Yüzyıl Türkçesinde Yeni Ögeler ve Yeni Sözcükler
, Yüksek Lisans 
Tezi, Ankara, 2021. 
Yaşayan her varlıkta olduğu gibi değişim; dilin doğasında mevcuttur. Varoluş biçimlerimiz olarak 
niteleyebileceğimiz dilin geçirdiği değişimleri kayıt altına almak gerekir. Bu çabayı anlamlı kılan 
şey; toplumu bir arada tutan aidiyet bilincini koruyabilmektir. Dildeki en büyük değişim; bir 
nesne, kavram ya da düşünceye yönelik yeni üretimler sonucunda gerçekleşir. Yeni üretimler, 
dildeki yeni türetmeleri beraberinde getirir. 
Bu hususta karşımıza iki temel kavram çıkmaktadır: 
yeni öge ve yeni sözcük. Yeni ögeler (neolojizmler), dildeki yeni bir gösteren-
gösterilen ilişkisini 
anlatır ve bu ilişki anlamsal yahut biçimsel olabilir. Yeni sözcükler ise aynı gösterilenin farklı 
gösterenlerle çeşitli amaçlar (sadeleşmek, özleşmek, standartlaşmak vb.) yahut doğal süreçler 
(kelimenin eskiyerek 
kullanım sıklığını yitirmesi vb.) sonucunda tekrar ifade edilmesidir ve bu 
süreç 
yalnızca biçimseldir. Her iki kavram da dildeki türetmeler sonucu ortaya çıkar ancak 
hiz
met ettikleri amaç doğrultusunda birbirlerinden ayrılır. Çalışmanın maksadı; 21. yüzyıl 
Türkçesinin canlı söz varlığı içerisinde bulunan ancak henüz sözlükler tarafından kayıt altına 
alınmamış olan yeni türetmeleri, bahsi geçen iki kavramın kapsadığı amaçlar doğrultusunda 
tespit etmek ve bunları sözlüğe kazandırmak, diğer bir deyişle kayıt altına almaktır. Çalışma; 
yeni öge ve yeni sözcük kavramlarının ayırt edilebilir düzeyde açıklanması, yeni türetmelerin 
hizmet ettikleri amacın belirlenmesi ve sözlüğe alınma ölçütlerine göre değerlendirilerek Türk Dil 
Kurumu tarafından hazırlanan Türkçe Sözlük için önerilmesi şeklinde bir yol haritası 
izlemektedir. 
Yeni sözcük yahut yeni öge olma özelliği gösteren dildeki bu yeni türetmelerin 
saptanabilmesi hususunda çalışmanın temel kaynağı olarak Dr. Öğr. Üyesi Bekir Tahir 
Tahiroğlu, Prof. Dr. Şükrü Halûk Akalın ve Prof. Dr. Bülent Özkan tarafından Ulusal Araştırma 
Projesi kapsamında hayata geçirilen Türkiye Türkçesi Çevrim İçi Haber Metinlerinde Yeni 
Sözlerin (Neolojizm
) Otomatik Çıkarımı adlı çevrim içi yazılımın veri tabanından yararlanılmıştır.