21. YÜZyil tüRKÇESİnde yeni Ögeler ve yeni SÖZCÜkler

 
 
 
 
 
 
 
 
 

---

30 
3.BÖLÜM: İNCELEME 
 
3.1. İNCELEME YÖNTEMİ VE VERİ TABANI HAKKINDA 
 
Çalışmanın bu bölümü; 
Türkiye Türkçesi Çevrimiçi Haber Metinlerinde Yeni 
Sözlerin (Neolojizm) Otomatik Çıkarımı
adlı yazılımın veri tabanını oluşturan 
643 adet çevrimiçi haber kay
nağından derlenen 41.641 yeni kelimeye yönelik 
olarak hazırlanmıştır (2015, s.2). Yazılımın derlediği toplamda 41.641 sayısını 
bulan yeni kelime içerisinden; yerleşikleşme sürecini tamamladığı düşünülen 
kelimeler, belirli bir 
yöntem doğrultusunda seçilerek incelemeye alınmıştır. 
“Sözlükçülük” bölümünde teorik olarak açıklanan “yeni öge ve sözlük birimi 
olma ölçütleri
” esasına dayandırılan, “yeni öge” ya da “yeni sözcük” özelliği 
gösteren bu birimler; ayrı başlıklar altında incelenmiştir. İncelenen yeni birimler; 
Türk Dil Kurumu Güncel Türkçe Sözlük
’e aday gösterilmek üzere çalışmada 
alfabetik olarak 
sunulmuştur. 
 
Yeni ögeler seçilirken kelimenin dildeki 
kullanım sıklığı, yaygınlığı, türevlerinin 
mevcut olması, dilin yapısına uygun olması, dildeki kullanımının ses ve biçim 
olarak dikkat çekmemesi, popüler sözcüklerin aksine 
dayanıklılık ve süreklilik 
göstermesi gibi hususl
ar esas alınmıştır. İlk aşamada kelimenin kullanım 
sıklığını üzerinden hareket edilerek yazılımın oluşturduğu sıklık listesinden 
yararl
anılmıştır. Bu listede mevcut olan kelimeler, çeşitli sıklık aralıkları 
belir
lenerek incelemeye alınmıştır. Genel bir çerçeve çizmek için 19.000.437 ile 
5.000 sıklık aralığında 4.859 kelimenin mevcut olduğunu söyleyebiliriz ancak 
bunlar arasında imla hatası barındıran ya da aldığı ek sebebiyle yeni algılanan 
kelimelerin bulunduğunu da göz ardı etmemek gerekir. Sıklıkla birlikte 
kullanılarak “eşdizim” özelliği gösteren kelimeler de yeni bir gerçeklik 
oluşturmuyorsa çalışma dışı bırakılmaya çalışılmıştır. 

---

31 
İncelemenin ikinci aşamasında; sıklık ölçütüne ek olarak her bir kelimenin 
sağlaması gereken yaygınlık, uyumluluk, türev oluşturma ve kalıcılık ölçütlerine 
göre yeni kelimeler 
sıralanmıştır. Bu noktada “kalıcılık” ölçütüyle ilgili olarak; bir 
kelimenin dilde ne kadar süre tutunacağını belirlemek güç olmakla birlikte, 
popüler özellik gösteren sözcüklerin de güncel bir sözlükte pek tabii yer 
alabileceğini ifade etmek gerekir. Dikkate alınması gereken esas husus; 
kelimenin 
popülerliğinin toplumun bütününde mi yoksa belli bir kesim için mi 
geçerli olduğudur. Bir diğer durum ise özel anlamlı yani terim niteliği göstererek 
yaygınlaşmış kelimeler üzerinedir. Bu türdeki kelimeler de yeni öge listesine 
dahil edilmiştir. Belirlenen yeni birimler oluşum biçimleriyle birlikte verilmiştir. 
Yeni sözcükler, Türkçe Sözlük’te kullanılan mevcut biçimleri yahut Türkçedeki 
eski kullanımları verilerek açıklanmıştır. Yeni ögeleri açıklarken Türkçe 
Sözlük’te mevcut olan benzer yapılar varsa bunlara; örnek olması ve yol 
göstermesi bakımından yer verilmiştir. Yeni ögenin çağrıştırdığı yeni öge özelliği 
gösteren diğer ifadeler de kelimenin açıklamasında tırnak işareti ile gösterilerek 
yer almıştır.
Biçim neolojizmlerinin kolayca fark edilebil
diği bu çalışmada, kimi zaman anlam 
neoloj
izmleriyle de karşılaşmak mümkündür. Bunun için kelimenin anlamsal 
y
enilik içerebileceği ihtimali daima göz önünde bulundurulmuş ve kelimeler; 
arama motorlarında aratılıp kullanıldığı bağlama bakılarak yeni bir anlam 
kazanıp kazanmadığı noktasında da incelenmeye çalışılmıştır. Dile ait yeni 
birimleri biçim olarak 
ayırt eden bir sistemde anlamsal neolojizmlere rastlamak 
için o 
kelimenin önce biçimsel olarak mutlaka yeni olması gerekir. Bu tür 
durumlara nadir olarak rastlanmakla birlikte, 
karşılaşılması halinde mutlaka yer 
verilmiştir. Bu doğrultuda hazırlanın inceleme bölümündeki “aday sözcükler” iki 
ana 
başlık altında yer almaktadır:
1. Aday Yeni Sözcükler
2. Aday Yeni Ögeler