Ўзбекистон республикаси олий ва ўрта махсус таълим вазирлиги ўзбекистон республикаси соғЛИҚни сақлаш

 
Назорат саволлари: 
1.
Хронометраж ўтказиш мақсади? 
2.
Ким томонидан хронометраж ўтказилади? 
3.
Хронометраж усули деганда нимани тушунасиз? 
4.
Иш куни давомида айрим иш оперцияларининг бажариш учун кетган вақтининг 
ўзгаришини аниқлаш. 
5.
Унга қараб организмда қандай жараѐнини аниқлаш мумкин? 
6.
Иш кунинг фотографияси қандай ўтказилади? 
7.
Хронометраж маълумотларини таҳлил қилиш. 
8.
Уларни физиологик текширишлар натижалари билан таққослаш. 
9.
Уларнинг асосида қандай таклифлар қилинади?
10.
Қайси ҳолларда хронометраж ўтказилади?
Ҳаракат алгоритми. 
Ишловчиларда юрак-қон томир тизимини текшириш. 
1. ЮҚТС қайси турида ва қайси мақсадда аниқланади?
2. Пульсотахометрни ишлаш принциплари ва асбобни ишга тайѐрлаш. 
3. Динамикада пульсотахометр шкаласи бўйича пульсни визуал аниқлаш. 
4. Натижаларни баҳолаш.
5. Хулоса бўйича чарчашни профилактикасини ѐзиш.
 
Вазият масалалари. 
№1 
Аэропорт диспетчерининг иш фаолияти самоѐтларнинг учиши ва қўнишини иш 
жадвали асосида ишлашини ва учувчиларнинг бир-бири билан алоқаси ва кўз билан кузатиш 

---

219 
ишларини бошқариб туради. Бу иш бошқа ишларга нисбатан самолѐтларни учиши ва 
қўнишини аниқ ва хавф хатарсизлигига жавобгарлиги билан ажралиб туради. 
Аниқланишича: бир вақт ичида объектни кузатиш 15–20 га тенг, диққатни бир ерга тўплаш 
вақти сменанинг 87% фоизини ташкил этади. Сигналларнинг кириш зичлиги -320 га тенг. 
Иш бошлашдан аввал диспетчерда кўриш – ҳаркатланиш реакцияси 0,24 мс, иш тамом 
бўлгандан кейин 0,35 мс, эшитув-ҳаракат реакцияси 0,175 мс, энергия сарфлаш 135 ккал/с 
тенгдир. 
Қуйидаги саволларга жавоб беринг: 
1. Диспетчер ишининг оғирлиги ва кескинлигига баҳо беринг. Қайси орган ва 
тизимларга катта юк тушаяпти? 
2. Диспетчернинг иш фаолиятини яхшилаш учун қандай маслаҳатлар берасиз? 
Жавоби:
1. Диспетчернинг иши «меҳнатни оғирлиги ва кескинлиги» таснифига биноан 3–
категория оғир, кескин иш ҳисобланади. Чунки бир вақт ичида кузатиладиган объектлар 
сони 15-20 га етади, диққат билан ишлаш вақти сменанинг 87%ни ташкил этади. 
Сигналларнинг 1 соатдаги зичлиги 320 га тенг. 
2. Умумтехник чора тадбирлар: автоматизация, механизация, меҳнат ва дам олишни 
тўғри ташкил этиш.
№2 
Тикувчилик цехининг тикувчисининг бир кунлик иш вақти 8 соатни ташкил этади. 
Тушлик вақти 40 минут давомида. Ишчиларни физиологик кузатиш натижалари шуни 
кўрсатадиги, энергия сарф қилиш – 100 ккал/с, пульс ўриши - 90 га тенг. 
Куйидаги саволларга жавоб беринг: 
1. Меҳнатни оғирлиги ва кескинлиги таснифига асосан ишни оғирлигига баҳо беринг. 
2. Олинган натижалар қайси усул ѐрдамида ўрганилган? 
3. Қандай чора тадбирлар қўллайсиз?