Termiz davlat universiteti tabiiy fanlar fakulteti "geografiya" ta

Yoqilg‘i – energetika resurslari.
О‘zbekistonda tabiiy gaz va neftning bir 
qancha konlari bor. Ularning asosiylari 3 ta mintaqada joylashgan: 
1.
Farg‘ona mintaqasi – Shimoliy Sux, Janubiy Olamushuk, Polvontosh, 
Chimyon, Shursuv, Mingbuloq va boshqa konlardan iborat bо‘lib, bu hududda 
asosan neft va yо‘ldosh gaz qazib olinadi. Bu konlar antikalinal tuzilishda 
bо‘lib, yura – neogen va paleogen qatlam (yotqiziq)larda joylashgan. Bu 
konlarning nefti yengil, unda oltingugurt kam uchraydi. 
2.
Surxondaryo mintaqasi – Amudaryo, Xovdog‘, Qoshhar, Kokaydi va boshqa 
konlardan iborat. Bu konlarning ham asosan neft qazib olinadi, ular ham 
antiklinal tuzilishda bо‘lib, yuqori qatlamlarida joylashgan. Bu konlarning 
nefti og‘ir tarkibli, uning oltingugurti kо‘p. 
3.
Qashqadaryo – Buxoro mintaqasi – о‘zining yirik gaz konlari bilan mashhur 
bо‘lib, mamlakat yoqilg‘i – energetika bazasi hisoblanib kelajagi porloq 
mintaqadir. 
SHо‘rtan, Zevarda, Muborak, Uchqir, Jarqoq konlari respublikada qazib 
chiqarilayotgan asosiy gazni bermoqda. Keyingi vaqtlarda aniqlangan Kо‘kdumaloq 
gaz koni katta istiqbolga ega. 
О‘zbekiston tabiiy gaz zahirasi jihatdan Rossiya Federasiyasi va 
Turkmanistondan keyin Hamdо‘stlik mamlakatlari о‘rtasida 3 chi о‘rinda turadi. 
О‘zbekiston kо‘mir konlari mahalliy ahamiyatga ega. Ularning eng muhimlari 
Toshkent viloyatlaridagi Angren qо‘ng‘ir kо‘mir, Surxondaryo viloyatidagi 
Sharg‘un va Boysun toshkо‘mir konlaridir. 
Kо‘mir qatlamlari orasida xо‘jalik ahamiyatiga ega bо‘lgan turli jinslar – gil, 
kaolin, qum, betonit, slanes va boshqalar uchraydi. Masalan, Angren koni daryo 
vodiysida, kaolin qatlamilari ustida yotadi, kо‘mir qatlamlari ancha qalin (ba’zan 40 
– 60 metrga yetadi), kо‘mir qatlamlari kо‘proq yer yuzasiga yaqin joylashgani uchun 
uni ochiq usulda qazib olish mumkin. Angren havzasining kо‘miri qо‘ng‘ir bо‘lib, 
kaloriyasi pastroq, lekin zahirasining kattaligi va yirik. Asosiy iste’molchisi bilan 

---

ajralib turadi. Toshkent shahri bо‘lib, unga yaqin joylashganligi tufayli alohida 
iqtisodiy ahamiyatga ega. 
Sharg‘un koni Hisor tog‘i etaklarida, tog‘kembrining gneys va slaneslari 
ustida joylashgan. Sharg‘un kо‘miri yuqori kaloriyali, ammo qatlamlari yupqa, 
о‘rtacha qalinligi 2,5 metr bо‘lib, ayrim joylarida 12 metrga yetadi. Kо‘mir 
qatlamlari baland va qiya tog‘ yonbag‘irlarida joylashganligi uchun ularni 
о‘zlashtirish ancha murakkab, 28 km osma yо‘l orqali Uzun temir yо‘l bekatiga 
tashib kelinadi. 
Boysun konining kо‘miri yuqori sifatli bо‘lib, yura davrining yotqiziqlari 
ustida joylashgan. Kо‘mir qatlamlarining qalinligi va qazib chiqarish sharoitlari 
Sharg‘un toshkо‘mir koniga о‘xshashdir.