|
Использованная литература:
1.
Возчиков В.А. Философия образования
и медиакультура информационного общества:
дис. ... д-ра философ. наук: 09.00.11. СПБ., 2007.
413 с.
2.
Зеер Э.Ф. Психология профессионального
образования. 2-е изд. М.: Изд-во Москов. пси
холого-социал. ин-та; Воронеж: Изд-во НПО
«МОДЭК», 2003. 480 с.
3.
Матяш Н.В. Самовоспитание профессио
нальной компетентности будущего учителя: дис.
... канд. педагог. наук. Брянск, 1994. 16 с.
4.
Педагогический энциклопедический сло
варь. Изд-во Большая Российская энциклопе
дия, 2003, С. 138.
5.
Федоров, А. В. Развитие медиакомпе-тент
ности и критического мышления студентов пе
дагогического вуза [Текст] / А. В. Федоров. –
М. : Изд-во МОО ВПП ЮНЕСКО «Информация
для всех», 2007. -616 с.
6.
Чошанов М.А., Махмутов М.И., Ибраги
мов Г.И. Педагогические технологии развития
мышления учащихся. Казань: Изд-во ТГЖИ,
1993. 88 с.
78
79
ЁШЛАРДА ЭКСТРЕМИЗМ ВА
ТЕРРОРИЗМГА ҚАРШИ ФУҚАРОЛИК
ПОЗИЦИЯСИНИ ШАКЛЛАНТИРИШ
МАСАЛАЛАРИ
Сарвар МАМАЮСУПОВ,
Ўзбекистон Республикаси Миллий гвардияси
қўмондонининг тарбиявий ва мафкуравий
ишлар бўйича ўринбосари
Бугунги кунда глобаллашув ва дунё мамла
катларида модернизация жараёнларининг ке
скин ривожланиб бориши дин ниқоби остида
ги гуруҳларнинг ҳам урчиб кетишига шароит
яратиб бермоқда. Диний муросасизлик, экстре
мизм, терроризм каби таҳдидлар дунёда беқа
рорликларни келтириб чиқариб, давлатларнинг
равнақига тобора таҳдид солиб бориши, фуқа
роларда давлат сиёсатига нисбатан норозилик
кайфиятини уйғонишига сабаб бўлиб, давлатлар
сиёсий тизимини заифлашиб боришига сабаб
бўлмоқда.
Дарҳақиқат, экстремизм, терроризм каби
таҳдидлар жамиятни барқарорлиги ва ижти
моий хавфсизлигига раҳна солади. Шу боис,
дин ниқоби остидаги экстремизм ва терроризм
каби таҳдидларга қарши курашиш, унинг олди
ни олиш нафақат давлатнинг вазифаси, балки
жамият вакиллари ҳисобланган фуқароларнинг
ҳам фуқаролик вазифаси эканлигини англаб
етиш муҳим аҳамият касб этади. Хусусан, бу
гунги кунда дунёда дин ниқоби остида бузғунчи
ғоялар таъсирига берилиш асносида содир бўла
ётган воқеа-ҳодисаларга фуқаролик позицияси
билан ёндашиш жуда муҳимдир.
Экстремизм ва терроризмнинг кучини енгиш
учун жамият фуқароларини, айниқса, ёшларни
бирлаштириш, улар билан маънавий-маърифий,
тарбиявий-мафкуравий ишларни олиб бориш
мақсадга мувофиқдир. Чунки айнан мана шундай
жараёнларда ёшларда фуқаролик позициясини
шаклланишига хизмат қилувчи ватанпарварлик,
масъулият, бурч каби ҳислатлар шаклланиб бора
ди. Бундай ҳислатлар эса, фуқаролик позицияси
нинг мезонларини ташкил этади.
«Фуқаролик позицияси – бу шахснинг ўз
мамлакати, фуқаролик жамияти ва ўзига нисба
тан ижтимоий шартли муносабатини акс эт
тирувчи ҳамда шахсий ва ижтимоий режада
атроф-муҳит билан боғлиқ равишда онгли реал
ҳаракатларни (ҳаракатларни) тахмин қиладиган
билимлар, қадриятлар, шахснинг ахлоқий фа
зилатлари мажмуини ўз ичига олган шахснинг
интеграл сифатидир»
1
.
Ёшларда фаол фуқаролик позициясини шакл-
лантириш – ҳар бир болада ўз халқининг тари
хи, маънавий қадриятлари, ватанимизнинг им
кониятлари ва истиқболини билиш ва қадрлаш,
ундан фахрланиш, юрт тинчлиги, Ватан рав
нақи ва халқ фаровонлиги учун дахлдорликни
1
Домбек С.О., Лебедева Н.В. Понимание гражданской
позици и будущими педагогами. https://cyberleninka.ru/
arti cle/n/ponimanie-grazhdanskoy-pozitsii-buduschimi-
pedagogami
80
81
ҳис қилиш, ўз ҳуқуқи билан биргаликда бурч
ва мажбуриятларини яхши билиш ҳамда уларни
тўлақонли амалга ошириш, ҳар қандай ҳолат
да ҳам миллий манфаатларни ҳимоя қила олиш
фазилатларини тарбиялаш демакдир
1
.
Хусусан, Ватан равнақи, эл-юрт тинчли
ги йўлида ўз фуқаролик бурчини фидокорона
бажариши лозим бўлган ёшлар дунёқарашида
фуқаролик позицияси шаклланмаса, юқоридаги
каби таҳдидларнинг келиб чиқиши ҳамда ёвуз
кучларнинг мақсадларини амалга ошишига за
мин яратиши мумкин. Шу боис, бугунги кунда
ёшларга таълим ва тарбия асосида ижтимоий
таъсир кўрсатиш, уларда қатъий фуқаролик по
зициясини шакллантириш масалалари нафақат
Ўзбекистоннинг, балки бутун дунёнинг таълим
тизими олдида турган долзарб масалалардан би
ридир. Давлат ва шахс муносабатларининг бар
давомлигини таъминлашда, жамият ва давлат
равнақини мустаҳкамлашда таълим-тарбия жа
раёни муҳим омил бўлиб хизмат қилади. Бунда
айниқса, гуманитар фанларнинг ўрни алоҳида
аҳамиятга касб этади. Чунки ёшларнинг сиёсий,
ҳуқуқий ва диний билимлари айнан ушбу соҳа
берадиган маълумотлар орқали янада бойиб, ду
нёқараши кенгаяди.
Таълим-тарбия жараёнида гуманитар фанлар
берадиган билимлар эса, ёшларимизнинг жино
ят кўчаларига кириб қолишлари ҳамда террорчи
ва экстремистларнинг домига тушиб, диний-си
1
Пирназаров Ғ.Н. Фаол фуқаролик позициясига эга
бўлган ёш авлодни тарбиялашда ҳуқуқий тарбиянинг ўрни
//
Замонавий таълим / Современное образование 2016, 3. – Б. 4-5.
ёсий руҳдаги гуруҳларнинг аъзосига айланиб
қолишларидан, шунингдек, нафақат ўз ҳаётла
рини, балки ўз она юртларининг ҳам тинчлигига
раҳна солишларидан ҳимоя қилади.
Ўзбекистон Республикаси Конституцияси
нинг 57-моддасида: «Конституциявий тузумни
зўрлик билан ўзгартиришни мақсад қилиб қўю
вчи, республиканинг суверенитети, яхлитлиги
ва хавфсизлигига, фуқароларнинг конституци
явий ҳуқуқ ва эркинликларига қарши чиқувчи,
урушни, ижтимоий, миллий, ирқий ва диний
адоватни тарғиб қилувчи, шунингдек, ҳарбий
лаштирилган бирлашмаларнинг, миллий ва ди
ний руҳдаги сиёсий партияларнинг ҳамда жа
моат бирлашмаларининг тузилиши ва фаолияти
тақиқланади. Махфий жамиятлар ва уюшмалар
тузиш тақиқланади»
1
– деб белгилаб қўйилган.
Бугунги глобаллашув шароитида ёшларнинг
турли диний-сиёсий партияларга аъзо бўлиб қо
лишлари уларда нафақат диний, балки ҳуқуқий
билимларининг ҳам саёз эканлигини кўрсат
моқда. Зеро, Ўзбекистон Республикасида мав
жуд ҳуқуқий нормаларни билмаслик ва уларга
амал қилмаслик ёшларни турли руҳдаги диний
гуруҳларга аъзо бўлиб қолишларига туртки бўл
моқда. Бу эса ўз навбатида, ёшларнинг ҳуқуқий
саводхонлиги ва ҳуқуқий маданиятини ошириш
объектив зарурат эканлигини кўрсатмоқда.
Хулоса қилиб айтганда, ёшларда фаол фуқа
ролик позициясини шакллантиришда ҳуқуқий
онг ва ҳуқуқий маданиятнинг ўрни жуда муҳим
1
Ўзбекистон Республикаси Конституцияси. – Тошкент:
Ўзбекистон НМИУ, 2018. – Б. 19-20.
82
83
дир. Шунингдек, турли дин ниқоби остидаги бу
зғунчи ғояларни тарғиб қилувчи экстремистлар
ва террористларга қарши курашиш учун ҳам
фуқаролик позицияси зарурий шартдир. Айниқ
са, фуқаролик жамиятини ривожлантиришда
ёшларнинг ҳуқуқий онг ва ҳуқуқий маданият
га эга бўлишлари уларда ижтимоий фаолликни
ошириш, жамият олдида фуқаролик масъули
ятини англаш кўникмаларини қарор топишида
асосий омил бўлиб хизмат қилади.
Do'stlaringiz bilan baham: |
