Ноябрь 2020 10-қисм

Ноябрь 2020 10-қисм
Тошкент
ЁШЛАРДА КРЕАТИВЛИК ҚОБИЛИЯТИНИ ЎСТИРИШНИНГ САМАРАЛИ 
УСУЛЛАРИ 
Мадаминова Феруза
Андижон вилояти Балиқчи тумани 
6-ИДУМИ Ёшлар иттифоқи етакчиси
МадаминоваФеруза@gmail.com 
Аннотация: 
Ушбу мақолада ёшларнинг дунёқарашини ривожлантиришда ижодий та-
факкур– креативликнинг роли тўғрисида фикр юритилган. 
Калит сўзлари: 
дунёқараш, ижодий қобилият, истеъдод, ижодий тафаккур
Ёш авлодни етук, баркамол ва интеллектуал даражаси юқори қилиб тарбиялаш ҳар 
доим ҳам эътиборли ва долзарб вазифа бўлиб келган. Шу билан бирга мазкур вазифа кенг 
ҳажмга эга ва мураккаб ҳисобланади. Ёшлар руҳияти ўзига хос бўлган мураккаб жараёнга 
эга, шу билан бирга унга таъсир этувчи омиллар ва уларнинг таъсири ҳам жуда хилма-хил-
дир. Ижодий фаоллик ижодий қобилиятга эга шахс фаолиятининг муҳим жиҳати бўлиб, у 
аввал мавжуд бўлмаган сифатига кўра янги саналувчи нарсаларни яратишни ифодалайди. 
Ижодий қобилият намоён бўлиши ва натижасига кўра бетакрор, ўзига хослик, шу билан 
бирга ижтимоий-тарихий хусусиятга эга фаолият мазмунини акс эттиради. Шахсда ижод-
корлик сифатлари муайян шарт-шароитлар мавжуд бўлган вазиятдагина ривожланади. Ма-
салан, танқид эркинлиги, ижодий мунозара, фикрлар алмашинуви ва улар ўртасидаги ўзаро 
кураш ижодий ривожланишга ёрдам беради. ижодий қобилият (унинг ўсиши ва пасайиши) 
кўплаб ташкилий шароитларнинг мавжуд бўлишини тақозо этади. Масалан, шахснинг фа-
олияти танқид қилинмаган ҳамда баҳоланмаганда, шунингдек, улар ҳеч қандай қўрқувни 
ҳис этмаганларида ёшлар ижодий ва ақлий топшириқларни бажаришда юқори самарадор-
ликка эришган. Техника ва технология жадал ривожланган мавжуд шароитда янги билим 
соҳаларини излаш ва очишга уриниш кучайди. Жумладан, бугунги кунда маданият, енгил 
саноат, дизайн, маиший хизмат кўрсатиш соҳаларида ҳам фаолиятнинг ижодий хусусият 
касб этиши ва бунда техник ва технологик воситалар ёрдамидан фойдаланишга алоҳида 
эътибор қаратилмоқда. Бунинг учун эса ўзига хос, ностандарт тарзда фикрлаш жараёни 
ҳам муҳим аҳамиятга эга. Қобилият фақат фаолиятда намоён бўлади. Идрок этиш пайти-
да, масалан, рангларнинг товланишидаги нозик фарқлар, предметларнинг аниқ кўриниши, 
пропорционал нисбатларини тушуниш (рассомлар ишида), абсолют эшитиш (мусиқа билан 
шуғулланишда), кузатувчанлик (жуда кўп фаолият турларида) ва ҳоказоларда аён бўлади. 
Кишининг фикрлаш фаолияти (муаммоли вазиятни тушуниш ва ҳал қилиш, фикрининг 
чуқурлиги, танқидий фикрлаш, мулоҳаза юритиш) қобилиятларда яққол намоён бўлади. 
Қобилият фаолият жараёнида пайдо бўлади ва ривожланади. Шунингдек, истеъдод тушун-
часининг асосий мазмуни ҳам “қобилият” деган тушунчани англатади. Қобилият ёшлар-
нинг билим, кўникма, малакалар орттириш жараёнига боғлиқ бўлади. Таълим олувчиларда 
ижодийлик, ижодий тафаккур креативликни, ижодий қобилият ва иқтидорни ривожланти-
риш учун таълим жараёнида турли хил усуллар, ривожлантирувчи технологиялар ёрдамида 
улар аввало кенг тафаккурни, иродавий хусусиятларни, ўзига нисбатан ишонч туйғусини, 
фаоллик ва фаолиятни, меҳнат қилиш кўникмаларини, мақсад сари интилиш хусусиятла-
рини таркиб топтириш лозим. Ана шунда таълим-тарбия мақсадларига тўла маънода эри-
шиш мумкин. Ёшлар бу мақсадлар йўлида ўз устларида тинмай изланишлари, мустақил 
фикрлашлари, ижтимоий муносабатлар жараёнида фаол иштирок этишлари, ўз ички та-
биий имкониятларини фаол ишга солган ҳолда ижодий қобилият ва иқтидорларини амал-
да кенг намоён қилишлари керак. Бизнинг фикримизча ёшларда креативлик қобилиятини 
ўстиришнинг қуйидаги йўллари мавжуд:
1.