Fiziologiyasi va gigiyenasi

gonadotrop gormonlar
deb yuritiladi. Ulardan biri 
foUitiropin -
tuxum donlarda folliku- 
lalarning o ‘sishini va yetilishini stimullaydi, spermatogenezni faol-
www.ziyouz.com kutubxonasi

---

lashtiradi. 
Lutropin —
gormoni ta ’sirida ayollarda ovulatsiya yuz 
beradi va sariq tana hosil bo'ladi: erkaklarda esa u testosteronni 
ishlab chiqilishini stimullaydi. 
Prolaktin
esa sut bezlaridan sut ho­
sil b o iish in i yaxshilaydi, u yetishmaganida esa sut mahsuldorligi 
pasayib ketadi.
Gipofizning oraliq qismidan ishlab chiqiladigan gormonlardan 
teri qoplamining rangini boshqaruvchi melanotropin yoki melano- 
trop gormoni vaxshi o'rganilgan. Bu gormon pigment donachala- 
rini saqlovchi teri hujayralariga ta ’sir etadi. Bu gormon ta ’sirida 
pigment donachalari hujayraning barcha o'sim talari bo'ylab tarqa- 
ladi, ana shu tufayli teri qorayadi. Ushbu gormon yetishmaganida 
pigmentning bo'valgan donachalari hujayraning 
0
‘rtasiga yig'iladi 
va teri oqara boshlaydi.
Homiladorlik paytida qon tarkibida melanofor gormonining 
miqdori ortadi, bu esa terining ayrim qismlarini kuchli pigmentla- 
nishini chaqiradi (b o 'g 'o zlik d o g iari).
K o'pchilik holatlarda, ayniqsa, tug'ish paytida, kuchsiz - zaif 
tu g 'ish faoliyatida bachadon muskullarining qisqarishini kuchay- 
tirish uchun vo'ldoshni tushirish va bachadondan qon ketishini 
to'xtashi uchun gipofizning keyingi qismi (neyrogipofiz) gormon- 
laridan foydalaniladi. Bunday paytlarda oksitotsin gormonidan 
foydalaniladi. Bu birgina bachadonning silliq muskullarining qis­
qarishini chaqirmay, balki sut bezlarining qisqaruvchi hujayralari- 
ning faoliyatini ham stimullaydi.
Antidiiuretik gormon (ADG)
deb ataluvchi gipofizning keyingi 
bo'lagining hosilasi ancha murakkab ta ’sir ko'rsatish xususiyati­
ga ega, u buyrak kanalchalarida birlamchi siydik tarkibidagi suvni 
qavta so'rilishini ta ’minlaydi, natijada siydikning miqdori kamaya- 
di, bundan tashqari, qonning tuz tarkibiga ham ta ’sir ko'rsatadi. 
ADGning miqdori qon tarkibida kamayganida qandsiz siydik ajra­
lishi - qandsiz diabet yuzaga keladi, bu paytda bir kecha kunduzda
10 dan 20 1. gacha siydik ajraladi. Buyrak usti po'stloq qavati gor­
monlari bilan birgalikda ADG organizmdagi suv-tuz almashinuvim 
boshqaradi.
www.ziyouz.com kutubxonasi

---

N isbatan yaqinginada oksitotsin va ADG gipofizning keyingi 
qismidan hosil b oim aslig in i ko'rsatish imkoniga ega b o iin d i. Ular 
avnan ana shu yerda jam lanadi va yetilishi mumkin. Bu gorm on­
lar gipotalam usning oldingi qismidagi neyrosekretor hujayralarida 
hosil bo'ladi va u yerdan nerv tolalari orqali gipofizning keyingi 
qismiga transportirovka qilinadi. Ana shu sababli ham oksitotsin va 
ADG lar