Махсус таълим вазирлиги

3.2.
 
Молиявий ҳисоботдан фойдаланувчилар 
 
Молиявий ҳисоботдан фойдаланувчиларни 2 гуруҳга ажратиш 
мумкин: 
-ички фойдаланувчилар (бошқарувчилар); 
-ташқи фойдаланувчилар (субъектдан ташқаридагилар). 
Ички фойдаланувчиларга қуйидагилар киради: 
1
К.Б. Ўразов. Иқтисодиѐтни эркинлаштириш шароитида бухгалтерия ҳисобининг 
концептуал асослари. Т:, ФАН, 2005. 147-бет. 

---

53 
Хўжалик юритувчи субъект маъмурияти - фаолиятни бошқариш 
ва унинг олдида турган мақсадларга эришиш учун тўлиқ жавобгар 
бўлган шахслар. Улар бошқарув қарорларини қабул қилишда 
бюджетлаштириш, харажатларни ҳисобга олиш, маҳсулот таннар-
хини калькуляция қилиш, сегментар ҳисоботларини тузиш ва транс-
ферт баҳоларни шакллантириш, тезкор бошқарув ахборотларидан 
фойдаланадилар. 
Мулкдорлар - улар қўйилган ўз сармоялари бўйича дивиденд-
лари миқдорини оширишдан манфаатдор бўладилар. Молиявий ҳисоб
ва ҳисобот уларга ўзлари томонидан қўйилган маблағлардан хўжалик 
субъекти раҳбарияти самарали фойдаланишни баҳолаш имконини 
беради. 
Суъбект ходимлари ва хизматчилари - уларни иш ҳақи, нафақа 
ва турли ижтимоий ҳизматлар билан таъминлаш салоҳиятини 
баҳолаш имкониятини берадиган ахборотдан манфаатдордирлар. 
Ташқи фойдаланувчиларга мол етказиб берувчилар, алоҳида 
бўлинмалар, харидорлар ва мижозлар, қарз берувчилар ва кредитор-
лар, инвесторлар, солиқ ташкилотлари, банк, молия ташкилотлари ва 
статистика каби бошқа гуруҳларни киритиш мумкин. Ташқи фойда-
ланувчилар учун йиллик молиявий ҳисоботлар очиқ бўлиши керак. 
Шу муносабат билан Ўзбекистон Республикаси «Бухгалтерия ҳисоби 
тўғрисида»ги қонуннинг 20-моддасига кўра, очиқ турдаги акциядор-
лик жамиятлари, суғурта компаниялари, банклар, фонд биржалари, 
инвестиция фондлари ва бошқа шунга ўхшаш хўжалик юритувчи 
субъектларда кўрсатилган маълумотлар тўғрилиги аудиторлар томо-
нидан тасдиқлангандан кейин, келгуси йилнинг биринчи майига 
қадар йиллик молиявий ҳисоботни эълон қилишлари шарт. 
Ички ва ташқи фойдаланувчилар томонидан ҳисоб ахборотининг 
мазмунига қўйиладиган талаблардан келиб чиқиб, иқтисодиѐтни 
эркинлаштириш шароитида бухгалтерия ҳисоби тизими икки турга 
ажратилди: молиявий ва бошқарув ҳисоби. 
Молиявий ҳисоб субъект таркибига кирмайдиган ташқи 
фойдаланувчилар учун ахборот тақдим этади. Бошқарув ҳисоби эса 
ички фойдаланувчилар, менежерлар учун ахборот тайѐрлайди. Яъни 
молиявий ҳисоб бўлиб ўтган ҳодисалар ҳақида маълумот берса, 
бошқарув ҳисоби келгусида бўладиган муомалалар ҳақидаги 
маълумотларни умумлаштиради.