O. A. H u s in o V patologik fiziologiyadan amaliyot darslari uchun

ln fa rkt
a ’zoning 
b ir q ism in in g q o n b ila n t a ’m in la n is h in in g b u z ilis h i n a tija s id a
o ‘ l is h i d ir . l n f a r k t t u r l a r i : q i z i l - k o l l a t e r a l l a r n i n g n is b iy
y e tish m o v c h ilig id a (k o ‘pin ch a o ‘pkad a), o q -k o lla te ra lla r m utlaq 
y etish m o v ch ilig id a (k o ‘pincha taloqda) va gem orragik gultojli oq 
in fark t (buyrak, m iokard) infarkt o ‘ch o g ‘i p eriferiy asida tom irlar 
s p a z m in in g k e n g a y is h i b ila n n a v b a tla s h is h i n a tija s id a k e lib
c h iq ad i.
Staz -
mikrotsirkulator o ‘zanda qon oqimining to‘xtashi. Ko‘pincha 
q a y ta r ja ra y o n h iso b la n a d i. S tazd a qon g e m o liz i va iv ishi so d ir 
b o ‘lm aydi, shuning uchun staz chaqiruvchi sabablar yo ‘qotilsa qon 
oqishi tiklanadi.
Staz turlari: ishem ik - qon oqim ining to ‘xtashi natijasida; venoz 
yoki dimlanish stazi - qon oqib ketishining buzilishi natijasida; kapillar 
yoki chin staz, uning asosida sladj yotadi, u tom ir devorining fizik, 
kim yoviy, infeksiya q o ‘z g ‘atuvchilar, biologik faol m oddalar bilan 
shikastlanishi natijasida rivojlanadi.
B olalarda p eriferik qon aylanishini buzilishlari (ishem iya, staz, 
m ahalliy kamqonlik) kattalarga qaraganda tez va yengil yuzaga keladi, 
u qon aylan ish reg u la to r m exanizm larining yetishm ovchiligi bilan 
bog'Iiq.

---

M ashg‘uIotda b a ja rila d ig a n am aliy ish lar va o‘zlash tirilish i lozim 
b o ig a n am aliy ko‘n ik m alar bilan tanishlsh
1-ish.
Baqa tilida kompression ishemiya chaqirish va staz rivojlanish 
dinam ikasini o'rganish.
Orqa miyasi shikastlanib harakatsizlantirilgan baqa orqasi yuqoriga 
qaratilib taxtachaga joylashtiriladi. Til preparati tayyorlanadi. Yuqori 
jag*i k o 'ta rila d i va o g ‘iz b o ‘sh lig ‘i tu b id a asab bilan b irg a va til 
venalaridan medial joylashgan til arteriyalari topiladi. Ikki tomondan 
arteriya ostiga jarrohlik ninasi bilan ligatura o‘tkaziladi. Mikroskopning 
kichik kattalashtirgichida tilda qon aylanishi o ‘rgani!adi, so‘ng birin- 
ketin ikki tom ondan ham lig atu ralar b o g ia n a d i. T om irlar soni va 
diametrining o‘zgarishi, qon oqishi tezligi va tusi, til mayda tomirlarida 
staz rivojlanishi aniqlanadi.
2 - ish.
Baqa qorin pardasida neyrotik ishemiya hosil b o iish i.
Shu baqaning o ‘zida o ‘rta aksillar chiziq bo4yicha o ‘ng tomondan 
qorin terisi va m ushaklari k esiladi. E h tiy o tlik b ilan ich a k halqasi 
tashqariga chiqariladi. Q orin pardasi ichakka nina tiqish yordam ida 
rom ga tortiladi. Preparat m ikroskop ostiga o ‘m a tila d i. Tom ir to ‘ri 
dastlabki holati aniqlanadi. K eyin pipetka bilan qorin pardasiga 1:10 
000 nisbatda b ir tomchi suyultirilgan adrenalin tom iziladi va tom ir 
to ‘ridagi o‘zgarishlar, qon aylanishi o (zgarishlari kuzatiladi.
Jihozlar:
baqalar, m ikroskoplar, taxtachalar, qaychilar, pinset, 
jarrohlik ninalari, nina ushlagichlar, ligaturalar, to ‘g ‘nag‘ichlar, 1:10 
000 nisbatda adrenalin eritmasi, ko‘z pipetkalari.
AUDITORIYAISHI
M a v zu n i og*zaki m u h o k a m a q ilish , A m a liy is h la r n i m u sta q il
bajarish va am aliy k o ‘nikm dlarni o*zlashtirish
Quyidagi ishlar bajdriladi:
1) baqa tilida kompression ishemiya chaqirish va sta z rivojlanishi
dinamikasini o'rganish;
2) baqa ichak pardasida neyrotik ishemiya hosil b o ’lishini o'rganish.
Vaziyatli masalalarni yechish
1-masala.
42 yoshli, A. ism li bemorda asabiy va hissiy zo‘riqish 
n a tija s id a , 
k o 'k r a k
su y a g i 
p a s tid a
x u ru jli, 
c h a p
q o flga 
irradiatsiyalanadigan o g ‘riq paydo b o ig a n .
1. 
K o 'r s a tilg a n p a to lo g iy a a s o s id a p e rif e r ik q o n a y la n is h i 
buzilishining qanday shakli yotishi mumkin?

---

2. 
Y uzaga k elg an b u z ilis h la r m exanizm i va k e tm a -k e tlig in i 
tushuntiring.