Beynin I i m I i -js

neden olm asındı? Bu mantık biraz tartışmalıydı belki ama en azın­
dan bilinçdışı gibi bir kavram varsayım dışı bırakıldığında, tablonun
temel bir unsurunun eksik kalacağını ileri sürmüş oluyordu Leibniz.
“ H issedilem ez cisim cikler doğal bilimler için ne kadar önemliyse,
hissedilem ez algılar da [insan zihniyle ilgili bilimler için] o kadar
ön em lidir” sonucuna varm ıştı
.5
Leibniz daha da ileri giderek bilin­
cinde olm adığım ız ama yine de davranışlarımızı yönlendiren çaba
ve eğilim ler (bir başka ifadeyle arzu ve istekler - “appetition”) ol­
duğunu da ileri sürm üştü. Bu aynı zamanda, bilinçdışı dürtülerle
ilgili o güne kadarki ilk önem li beyandı ve Leibniz de fikrinin, insan
davranışlarını açıklam ada kritik önem taşıyacağı düşüncesindeydi.
Leibniz, tüm bu fikirleri İnsan Anlağı Üzerine Yeni D enem eler
(N e w E ssays on H um arı U nderstanding) kitabına hevesle aktar-
dıysa da eserin yayınlanm ası ölüm ünden neredeyse yarım yüz­
yıl sonrasını, 1 7 6 5 yılını beklemek zorunda kaldı. Denemeler,
A ydınlanm a’nın “kendini bilm e” anlayışıyla ters düştüğü için kı­
yıda köşede kalıp unutuldu; neredeyse bir yüzyıl sonrasına kadar.
Tohum , yine uykuya bırakılm ıştı.
Bu arada gerçekleşen başka olaylar da psikolojinin deneysel ve
som u t bir bilim olarak yükselişine zemin hazırlamaktaydı. İskoç-
■3

---

yalı a n a to m ist ve clinbilim ci C h a rles Bell ( 1 7 7 4 - 1 8 4 2 ) b ü tü n sinir­
lerin -o m u r ilik te n k ö k en alıp b ü tü n v ü cu d a y a y ıla n in ce u za n tı­
la r ın - aynı o lm a d ığ ın ı ve iki türe a y r ıla b ile c e ğ in i k eşfetti: m o to r
sinirler ve duyu sinirleri. Birinci gru p b ey n in k o m u ta m erk ezin d en