A. A. Xashimov, M. M. Mirxaydarov elektr yuritma

3.16 - rasm. Dinamik tormozlanish rejimida asinxron
motorni ulash sxemalari 

---

88 
Dinamik tormozlanish usuli stator chulg‗amlari o‗zgaruvchan tok 
tarmog‗idan uzilib, o‗zgarmas kuchlanish manbaiga ulanishi bilan xarakterlanadi 
(3.16 - rasmga qarang). Stator chulg‗amlarini o‗zgarmas tok bilan 
yuklanganda harakatsiz elektromagnit maydoni hosil qilinadi, ya‘ni stator 
maydoni aylanish tezligi 
0.d.t
=0 bo‗ladi. 
Sirpanish esa quyidagiga teng bo‗ladi:
 
S
d.t
 = - 
 
bunda, 
0.n 
– stator maydonining nominal aylanish tezligi
3.17 - rasm. Dinamik tormozlanish rejimidagi asinxron motorning mexanik 
xarakteristikalari
Mexanik harakteristikalar ko‗rinishi rekuperativ tormozlanish rejiminikiga 
o‗xshash (3.17 - rasm). Boshlang‗ich nuqta sifatida koordinata boshi olinadi. 
Dinamik tormozlanish intensivligini rostlash uchun stator chulg‗amidagi 
qo‗zg‗atuvchan tok I
d.t
ning qiymatini o‗zgartirish lozim bo‗ladi. Bu tok qiymati 
qancha katta bo‗lsa motor shunchalik katta tormoz momentini xosil qiladi. Biroq 
shuni inobatga olish kerakki, I
d.t
>I
1n 
bo‗lganda motor magnit zanjiri to‗lib toshib 
ketadi. 
Faza rotorli asinxron motorlar uchun ham tormoz momentini rostlashni rotor 
zanjiriga qo‗shimcha qarshilik kiritish yo‗li bilan amalga oshirish mumkin. 

---

89 
Qo‗shimcha qarshilik kiritish effekti asinxron motorni yurgazishdagiga o‗xshash 
bo‗ladi: cos θ
2
yaxshilanishi bilan motorning kritik sirpanishi ortadi, va motorning 
katta aylanish tezliklarida tormoz momenti ham ortadi. Dinamik 
tormozlanish 
rejimida ishlayotgan sinxron motor ishini o‗zgarmas tokda (
f
1
=0) ishlaydigan uch 
fazali asinxron motorning ishi sifatida ko‗rish mumkin. Ikkinchi farqi shundaki, 
stator chulg‗amlari kuchlanish manbaidan emas tok manbaidan oziqlanadi. Yana 
shuni inobatga olish kerakki, dinamik tormozlanish sxemasida tok uchta faza 
chulg‗amlaridan emas, ikkita faza chulg‗amidan otadi.