Мазкур ўқув-услубий мажмуа Олий ва ўрта махсус таълим вазирлигининг 019 йил октябрда тасдиқланган ўқув режа ва дастур

1-жадвал. 
Сифатни аниқлаш бўйича ёндашувларнинг эволюцион босқичлари
Давр
Босқич номи
Босқич мазмуни

---

30 
—
Инспекция ва синаш Сифатни текшириш ва 
синаш
(сортировкалаш, нуқсон( 
брак)ларни ажратиш ва 
қайта ишлаш)
—
Сифат назорати
Сифат назорати 
(операциялар бўйича 
назорат)
XX асрнинг 
60йиллари
Сифатни таъминлаш 
(QA)
Нуқсонларнинг олдини 
олиш
(ички ва ташқи аспект)
XX асрнинг 
7080-йиллари
Сифатни бошқариш
Сифатни бошқариш 
усуллари ва дастаклари 
(ИСО 9000), кузатиш
XX асрнинг 
90йилларидан 
ҳозирги вақтгача
Умум сифат бошқариш 
(TQM)
Сифатни 
такомиллаштириш
(ИСО 9000 серияси)
Келажак
Инсонлар сифати
Сифатни, корхона сифат 
маданиятини, сифатда 
инсон омилини кенг 
англаш
Сифатни бошқариш назариясининг ривожлантиришга америкалик 
олимлар Шухарт, Уолтер (Walter Andrew Shewhart 1891-1967 ва Деминг, 
Уильям Эвардс ( William Edwards Deming, 1900 — 1993) ўзларининг катта 
ҳиссаларини қўшишган бўлиб, улар ўзларининг машҳур узлуксиз 
жараёнларни яхшилаш “Шухарт-Деминг Цикли” (PDCA цикли)га асос 
солишган(1-расм.).
 
 
PDCA
- режалаш (Plan), амалга ошириш (Do), текшириш (Check), таъсир 
қилиш (Act), уни турли соҳаларда тизимли асосда қўллашда ушбу соҳа бўйича 
тизимли фаолиятни самарадорлигини оширишга имкон беради(2-расм).

---

31 
1-расм. Шухарт-Деминг цикли(PDCA) 
 
2-расм. Доимий яхшилаш 
У.Шухарт биринчи бўлиб PDCA концепциясини яратди. (1939 й. 
“Сифатни бошқаришнинг статистик усуллари” асарида. Э. Деминг Шухарт 
циклини фаол тарғибот қилди ва кейинчалик PDCAни - цикл PDSA 
(“study”
- ўрганиш) модификация қилди.
1950 йилларда Э.Деминг Японияда уни қўллашни таклиф қилиб Кайдзен 
тизимини яратишга олиб келди(3-расм).
Кайдзен
, кайдзэн (яп. 
改 善
;
кайдзэн;
Kaizen
; бу – ишлаб чиқариш 
жараёнларини, ишланмаларни, ёрдамчи бизнес-жараёнларни ва бошқарувни, 
шунингдек, ҳаётнинг барча жабҳаларини тўхтовсиз такомиллаштириб 
боришга йўналтирилган япон фалсафаси ёки амалиётидир.

---

32