Nizomiy nomidagi toshkent davlat pedagogika universitetti ergasheva g. S., M. Nataqulova

ilmiy tadqiqot 
hisoblanadi. Tadqiqot atro f m uhitni, 
voqelikni bilishning stixiyali shakllaridan farqli ravishda ilmiy 
m etodga tayanadi. U ning am alga oshirilishi tadqiqot m aqsadi va 
vositalari (m etodologiyasi, nuqtai-nazar, metod va m etodikalar)ni 
anglash va qayd etishni k o 'z d a tutadi. Ilmiy tadqiqot jarayoni esa 
shaxs yoki jam o a jam iy at taraqqiyotini ilgarilashiga ta ’sir qiluvchi 
yangilik yaratishning asosiy om ilidir.
Ilmiy tadqiqot - yangi bilim lam i ishlab chiqish jarayoni, bilish 
faoliyati turlari dan biri b o 'lib , unga obyekti vlik, ishonchlilik, aniqlik 
xos. Ilm iy tadqiqot ham m a shartlarga amal qilib takrorlanganda 
ham isha birdek natija berishi, bahs etilayotgan m asalani isbotlashi 
lozim. Ilm iy tadqiqot bir-biri bilan bog’langan ikki tarkibiy qism , ikki 
jarayon - tajriba va nazariyadan iborat bo'lib, qator kom ponentlam i 
o 'z ichiga oladi. U ning asosiy kom ponentlari: m avzuni belgilash, 
m avjud axborotni, tadqiqot sohasidagi shart-sharoit va m etodlam i, 
ilmiy farazlam i oldindan tahlil etish, tajriba o ‘tkazish, olingan 
natijalam i tahlil etish va um um lashtirish, kelib chiqqan farazlam i 
olingan dalillar asosida tekshirish, yangi fakt va qonunlam i ifodalab
13

---

berish, ilmiy bashorat yuritishdir. Ilm iy tadqiqotlarni fundamental va 
amaliy, miqdoriy va sifatiy, noyob va kom pleks tadqiqotlarga ajratish 
keng tarqalgan. Ilmiy tadqiqotlam ing metod va tajribalari fanning 
o ‘zidagina emas, balki k o ‘pgina iqtisodiy va ijtimoiy m asalalam i hal 
qilishda ham keng q o ila n ila d i
Ilmiy tadqiqot - bu insonning о ‘zi va atrofidagi o'zgarishlam i 
anglab yetishga doim iy ravishda tayyor turish, yangicha tafakkur 
qilish asosida о 'z qobig‘idan chiqa olishidir. Ilmiy tadqiqot - ijodning 
maxsus shakli bo'lib, u o ‘ziga xos m etodologik xarakterga egaligi 
bilan tavsiflanadi. Har qanday ilmiy tadqiqot insonning muayyan 
turdagi