Ekologiya va gigiyena modulidan o’quv uslubiy majmua

Mavzu bo‘yicha yoritilishi lozim bo‘lgan savollar: 
-ishlab chiqarishga doir zararlar. Ularning tasnifi 
-spetsifik nospitsifik kasalliklar haqida tushuncha 
-ishlab chiqarish muhitidagi fizikaviy omillar (qizdiruvchi, sovituvchi, mikroiqlim, 
shovqin, tebranish) ularni organizmga zararli ta’sirini olidini olish tadbirlari 
-biologik omillar, kasbga doir infeksiyalar, oldini olish choralari 
-kimyoviy omillar 
-ishchilarni dastlabki va davriy tibbiy ko‘rikdan o‘tkazishni tashkil qilish, ularning maqsadi 
-tibbiy ko‘rik natijalariga asosan ishchilarning kasallanish darajasini tahlil qilish 
-ishchilarning kasallanishi karxonada sog‘lomlashtirish tadbirlarini ishlab chiqish uchun 
asos ekanligi 
 
Amaliy mashg‘ulotda qo‘llaniladigan innovatsion usul 
“D I S K U S S I YA” U S U L I 
Guruxda ikki nafar sardor tanlanadi. Har bir sardor o‘zining kichik guruxiga talabalar o‘rtasidan 
talaba tanlaydi - 2 ta kichik gurux ajralgach, har bir kichik gurux talabasi o‘ziga 2 - kichik guruxdan 
raqib tanlaydi. Bu usulda talabalar o‘zaro bir-birlariga mavzuga oid savol beradilar va raqibi 
tomonidan berilgan savollarga javob beradilar. O‘qituvchi mashg‘ulotni diqqat bilan kuzatadi, 
chunki har bir savol muammoli, jumboqli, mavzuga oid va qiziqarli bo‘lishi, berilayotgan javoblar 
to‘g‘ri, aniq, ravshan bo‘lishi kerak. 
Masalan: “Ishlab chiqarish muxiti kimyoviy omillarining gigiyenik tasnifi” mavzusi bo‘yicha 
savollar: 
1. Zaxarlilik darajasi bo‘yicha kimyoviy omillarning turlari 
2. Kimyoviy birikmalarning spetsifik va nospetsifik ta’siri 
3. Pestitsidlarning qo‘llanilishiga qarab turlari 
4. Pestitsidlarning profilaktikasi
 
TESTLAR 
1.Kimyoviy omillar qanday guruxlarga bo‘linadilar. 
1. Maxsus 2. Tanlab tasir qiladigan 3. Umumtoksik tasirli 4. Mahalliy
5. Tanlab va umumtoksik tasirli moddalar.
6. Mahalliy qo‘zg‘atuvchi tasir qiluvchi moddalar.
2. Keltirilgan qaysi natijalardan biri ishlab chiqarish zararlarining umumtoksik ta’siriga kiradi.
1. Spetsifik zararlanish 2. Surunkali zaxarlanish. 3. O‘tkir zaxarlanish 
4. Mutagen va allergik tasiri. 5. Mutagen va maxalliy qo‘zg‘atuvchi ta’siri. 
3. Quyidagi qaysi natija ishlab chiqarish zararlarining spetsifik ta’siriga kiradi. 
1. Teratogen 2. Surunkali zararlanish 3. Mutagen 
4. Allergen 5. Kanserogen
4. Zaxarlar va ularning metabolizm mahsulotlarni organizmdan chiqish yo‘llarini ko‘rsating.
1. O‘pka 2.Oshqozon ichak yo‘li 3.Teri va sut bezlari 4. Buyrak 5. Ter bezlari 
5. Quyida keltirilganlardan qaysi biri kasb kasalliklaridan zararlanishda muhim hisoblanadi 

---

Ekologiya va gigiyena modulidan o’quv uslubiy majmua
123 
1. Ishlab chiqarish jarayonini germatizatsiyalash va xonani havosini yangilash
2. Kasallarni o‘z vaqtida aniqlash va davolash
3. Maxsus kiyimlarni kiyish
4. Surunkali zaxarlangan kasallarni kasalxonaga yotqizish 
6. Qanday ishlab chiqarish zaharlari bor kasbga emizikli ayollar ruxsat qilinmaydi 
1. Jismoniy yuklama bilan ishlashga
2. Shovqin va vibratsiya sharoitida ishlashga
3. Kimyoviy birikmalar bilan ishlashga
4. Qurituvchi mikroiqlimli sharoitda ishlashga 
7. Zararli kasbdagi ishchilar uchun maxsus ovqat nima 
1. Yuqori kaloriyali talab qiladigan og‘ir kasbdagi ishchilarning ovqati
2. Shikastlanuvchi azoning ish faoliyatini yaxshilaydigan qo‘shimcha ovqat
3. Zararli kasbdagi ishchilarga qo‘shimcha bepul ovqat 
4. Organizmga tushgan zaxarlarni zararini yo‘qotish
5. Asosiy ovqatga qo‘shimcha meva va sabzavotlar 
8 . Kimyoviy termoregulyasiya nima? 
1. organizmda issiqlik hosil bo‘lishini boshqarish 
2. issiqlik organizmdan chiqishini boshqarish 
3. tashqi muhit bilan issiqlik almashnuvini boshqarish
4.
issiqlik his etilishi 
9. Uglerod oksidini zaxarli ta’siri ostida nima yotadi? 
1. karboksigemoglobinni hosil bo‘lishi 
2. oqsillar denaturatsiyasi 
3. qonda metgemaglobinni hosil bo‘lishi 
4. qondagi xolinesterazani aktivligini yuqotishi 
10. Quyida keltirilgan moddalardan qaysilari material kumulyasiya xususiyatlariga ega? 
1. organik erituvchilar, simob organik birikmalar 
2. simob, qo‘rgoshin, mishyak 
3. azot va uglerod oksidalari 
4. polimer moddalar 
11. Qo‘rgoshin bilan zaxarlanishda organizmning ko‘prok qaysi sistemasi zararlanadi? 
1. endokrin 
2. oshkozon ichak yuli 
3. nafas yuli 
4. asab