Ўзбекистон Республикаси Олий ва Ўрта махсус таълим вазирлиги Андижон Давлат Университети

Postindustrial jamiyat
. Amerikalik sotsiolog D. Bell tomonidan ishlab 
chiqishgan konsepsiya. Postindustrial jamiyat konsepsiyasining nazariyasiga ko’ra 
jamiyat taraqqiyoti uchta bosqichda ko’riladi: 
J) industrial jamiyatgacha bo’lgan davr; 2) industrial sanoat jamiyat davri; 3) 
postindustrial jamiyati davri. Industrial jamiyatgacha bo’lgan davrda asosiy omil 
qishloq xo’jaligi munosabatlari, cherkov va armiya jamiyatning asosiy sotsial instituti 
hisoblanardi, bu davrdan industrial-sanoat jamiyatiga o’tilgach, sanoat korporatsiyalar 
va firmalar jamiyatning asosiy omili bo’lib qoldi, postindustrial jamiyat davrida esa 

---

55 
universitetlar asosiy joyi bo’lgan nazariy-bilimlar sanoat va ishlab chiqarishning bir 
joyga to’planib. qolishida asosiy rol oi’ynaydi. Bu jamiyatda 
D. Bellning
fikricha, 
kapitalistlar hukmronligi yo’qolib, uning o’rnina yuqori bilimga ega bo’lgan malakali 
huquqiy elita egallaydi. Xususiylik jamiyatning asosiy mezoni sifatida o’zining 
ma'nosini yo’qotadi, uning o’rnini ta'lim va bilimniig yuksak darajasi egallaydi. 
Industrial jamyatda asosiy nizo mehnat kapitali orasida bo‘lsa, postiidustrial jamiyatda 
asosiy nizo bilim va chuqur bilimga ega emaslik o‘rtasida boradi. 
Bugungi kunda sivilizatsion nuqtai nazaridan jamiyatlarni qo’yidagi turlarga 
ajratish mumkin:
20
 
1. 
An`anaviy jamiyatda
erga bo’lgan mulkchilik asosiy o’rinni egallaydi.
Boylik tashqi manbalar asosiga qurilib, tabiat manbaalarini egallash, o’zlashtirish 
kuchayadi. 
An`anaviy jamiyatlarda insonning yaratuvchilik ijodiy qobiliyati ancha 
chegaralangan edi. Chunki an`anaviy jamiyatda mehnatning tabiiy taqsimoti va 
ixtisoslashuvi, shaxslararo munosabatlarning o’ta tabaqalashuvi, o’zaro harakatlar va 
munosabatlarni norasmiy muvofiqlashirish, jamiyat a`zolarining bir-biriga tobelik, 
urug’chilik va qon-qarindoshlik munosabatlari bilan bog’liqligi, boshqaruvdagi primitiv 
tizimlar imtiyozsiz jamiyat a`zolarining faolligini cheklab qo’ygan bo’lib, bu holat 
shaxsning ijodiy faoliyat ko’rsatish va fikrlash qobiliyatini rivojlantirishga yo’l bermas, 
o’zaro munosabatlarning esa biqiq bo’lishini taqozo etar edi. 
2.