Xirurgik kasalliklar

Instrumental tekshirish usullari. 
O’tkir ichak tutlishi bilan bemorlarga 
tashxis qo’yishda rentgenologik tekshirish katta axamiyatga ega. Rentgenologik 
tekshirish
 
ichak tutilib qolishining xarakterini va darajasini aniqlashga imkon 
beradi. 
Ichak tutilishida rentgenologik tekshiruv asosini (kontrast moddalar 
qo’llamasdan) ichak qovuzloqlarida el va suyuqlik satxlarini (Kloyber 
kosachalari) aniqlash mumkin. Rentgenologik tekshiruvida normada qorin 
bo’shlig’i gomogen qorong’ilashgan, faqat chap diafragma ostida me’daning gaz 
pufagi va undagi suyuqlik sathini ko’rish mumkin; chambar ichakning chap 
yarmi ham odatda ozrok miqdorda gaz tutadi. Ingichka ichak qovuzloqlarida gaz 
bo’lmaydi. 
Kloyber kosachalarini aniqlash uchun bemorni vertikal holatda turganda 
tekshirish kerak. Biroq bemor ahvolining og’irligidan hamma vaqt bunga imkon 
bo’lavermaydi. Bunday hollarda tekshirishni lateropozitsiyada o’tkazish, ya’ni 
bemorni o’ng yoki chap yonboshi bilan yotgan holatida tekshirish maqsadga 
muvofiq, bunda rentgen nurlari orqa tomondan yunaltirilishi lozim. 
Kloyber kosachalarini joylashishi va shakliga qarab ichak tutilishini joyini 
aniqlash mumkin. To’siq ingichka ichakda bo’lsa Kloyber kosachalari kichik 
bo’lib, suyuqlik sathining gorizontal kengligi uning ustidagi gazning vertikal 
o’lchamidan uzun bo’ladi. Gaz fonida shilliq qavat burmalari yaxshi ko’rinadi 
(Kerkring burmalari). Ular spiral shakllga ega bo’ladi. Kloyber kosachalari 
ko’proq qorin bo’shlig’ining o’rtasida joylashgan bo’lib, soni ko’p bo’ladi. 
Yo’g’on ichak tutilishida Kloyber kosachalari qorin bo’lig’ining chetlarida 
joylashib, soni kam bo’ladi. Suyuqlik sathining gorizontal kengligi uning 
ustidagi gazning vertikal o’lchamidan qisqa. 
Dinamik ichak tutilishida gorizontal suyuqlik sathilar ham ingichka, ham 
yo’g’on ichakda bo’ladi. 

---

427 
92-rasm. Kloyber kosachalari 
Ayrim hollarda rentgenkontrast tekshiruv qilish lozim bo’ladi. Ularga kam 
invaziv irrigoskopiya va yarimstakanli bariy sinamasi kiradi. 
Bu tekshiruvlardan tashqari zond orqali enterografiya qilish ham mumkin. 
Bunda kontrast modda to’g’ridan-to’g’ri o’n ikki barmoqli ichakka tushadi va 
oshqozonda kontrast moddani turib qolishlardan ozod qiladi. 
Hozirgi kunda o’tkir ichak tutilishi tashxisi qo’yishda ultratovush 
tekshiruvlari (UTT) qo’llanilyapti. UTT da ichak bo’lig’ida ichak maxsuloti 
yig’ilib qolganini aniqlash mumkin. 
Qonni tahlil qilganda degidratatsiya va gemokontsentratsiya belgilarini 
aniqlash mumkin – gemoglobin va eritrotsitlar ko’pligi, gematokritni oshishi. 
Kasallikni ohirgi bosqichlarida esa leykotsitoz va EChTni oshishi kuzatiladi. 
Qonni tahlil qilganda ko’proq uning elektrolitlar miqdori axamiyatga ega. Unda 
kaliy va xloridlar miqdorini kamayib ketganligi hamda kislota-ishqoriy muxitni 
alkalozga (kasallik boshlanish davrida) yoki atsidozga (kasallik rivojlanish 
davrida) o’zgarganligi aniqlanadi.