Xirurgik kasalliklar

Ichak parezi va funktsional tutilib qolishini (falajlik) patogenetik 
davolash.
Ichakning dinamik paralitik tutilib qolishi qorin bo’shlig’ining xar hil 
xirurgik patologiyasida, intoksikatsiyada, operatsiyadan keyin va shu kabilarda 
uchraydi. 
2-3 kun davom qiladigan ichak parezi laparotomiya bilan birga o’tadi va 
operatsiyadan keyingi davr qulay kechganda o’zicha barham topadi. Parez va 

---

431 
ichak funktsional tutilishi og’ir formalari metabolik buzilishlar, ayniqsa kaliy 
ionlari tanqisligi, simpatikotoniya sababli; buyrak usti bezlari po’stlok moddasi 
gormonlari etishmasligi, ichak tutqich qon aylanishi buzilishi, organlar ichidagi 
tomirlar va ichak tutqich terminal venalari trombozi, peritonit va boshqalar 
sababli
 
kelib chiqqan. 
Ichak mexanik tutilishini xatto ilk davrda operatsiya qilish ichak xarakat 
aktivligi buzilishlarini darhol bartaraf etmay, balki avvaliga parez manzarasini 
kuchaytiradi. 
Operatsiyadan keyin ichak choki germetikligi ko’p jixatdan operatsiyadan 
keyin parezning kechishi bilan belgilanadi. Ichakning operatsiyadan keyingi 
funktsional tutilib qolishi ichak ichidagi bosimning oshishi bilan o’tib, 
choklarning etarlicha solinmaganidan darak beradi. 
Konservativ davolash usullari orasida ichak motorikasini bevosita 
rag’batlantirish usullari, elektrstimulyatsiya, ichak motorikasini tormozlaydigan 
reflekslarni blokada qilish usullari farq qilinadi. Hazm traktini dekompressiya 
qilish usullari xirurgik usullarga kiradi. Motorikani yaxshilashning klizma, 
venaga natriy xlorid, kaliy xlorid eritmalari yuborish, pituitrin, prozerin 
qo’llanish kabi usullari eng ko’p tarqalgan. 
Ichak funktsional tutilishini davolashning patogenetik vositasi ichakka 
simpatik innervatsiya tormoz ta’sirining blokadasi, simpatikotoniyani bartaraf 
qilish xisoblanadi. Bunga ganglioblokatorlar, anesteziya qiladigan vositalar 
bilan gangliar blokada usullarini qo’llash, simpatolitik vositalar yuborish bilan 
erishiladi. 
Peridural anesteziya ichak parezida uning motorikasiga rag’batlantiruvchi 
ta’sir ko’rsatadi. Peridural bo’shliqqa har 4 soatda 10 ml 2,5% li trimekain 
eritmasi yuborish ichak harakat funktsiyasini faollashtiradi. Peridural 
anesteziyani ichakning funktsional tutilib qolishi barham topguncha, ya’ni 3-5 
sutkagacha qo’llash yaxshi natija beradi. 

---

432 
Peridural anesteziya bilan elektr stimulyatsiyani birga olib borish, 
shuningdek simpatolitik vositalar qo’llash (zobarin, guanidin, ornil) ichak 
peristaltikasini rag’batlantirishning ta’sirchan usullari hisoblanadi. 
Davom ettirilgan peridural anesteziya xizmati yaxshi yo’lga qo’yilgan 
bo’limlarda elektr stimulyatsiya bilan birga ichakning, uni funktsional tutilishini 
profilaktika qilish va davolash uchun qo’llash tavsiya qilinadi. Simpatolitik 
vositalarni esa oddiy va hammaga ma’lum bo’lganidan funktsional ichak 
tutilishida hamma joyda qo’llanishi mumkin.