Н. А. Самиғов, Ф. Д. Жўраева, Сайдуллаев А. Б

ЎУМ 2020 йил “Қурилиш материаллари ва буюмлари” Н.А.Самиғов, Ф.Д.Жураева, Сайдуллаев А.Б. 
аниқликда формула ёрдамида ҳисобланади.
 
Ҳисоблаш формуласи: 
%
100
1
2
1



m
m
m
W
Бу ерда:
1
m
- 
шағалнинг идишда ивитилгандан олдинги массаси, г; 
 

2
m
- 
шағалнинг идишда ивитилгандан кейинги массаси, г.
 
6-ИШ. ШАҒАЛ ТАРКИБИДАГИ ОРГАНИК АРАЛАШМАЛАРНИ 
АНИҚЛАШ
Умумий тушунчалар. 
Органик аралашмалардан (чиқиндилардан) 
органик кислоталар ажралиб чиқади, улар цементтошни емириб, бетоннинг 
мустаҳкамлигини пасайтиради.
 
Ишлаш тартиби.
 
Органик аралашмалар миқдорини аниқлаш, шағалга 
ранг бериш йўли билан аниқланади. Табиий намлик даражаси ўзгармаган 
шағалдан 250 г олинади. У 250 мл ҳажмли шиша цилиндрга солинади. 
Шағалнинг сатҳи ўлчанган цилиндирнинг 130 мл билан кўрсатиб қўйилган 
белгисига етиб туриши лозим, сўнгра цилиндрга, унинг 200 мл белгисига 
етиб турадиган қилиб ўйувчи натрийнинг 3% ли эритмаси (NaOH) қуйилади, 
шағал шиша таёқча ёрдамида аралаштирилади ва 24 соат тиндириб 
қўйилади. Шу муддатдан сўнг шағалнинг тепасидаги эритма ранги эталон 
эритма рангига солиштирилади. Эталон эритма ранги аччиқ қилиб 
дамланган чой рангидан фарқ қилмайди. Шағал тепасидаги суюқлик ҳеч 
қандай ранг тус олмаган бўлса ёки ранги эталон
-
эритма рангидан тўқроқ 
бўлмаса, бундай шағал бетонга ишлатишга яроқли ҳисобланади. 
 
мензурканинг ҳажми- ........мл (см
3
) реактив 
тури- 
Эталон таркиби - 
1% ли этил спирти, 2% ли эритмасидан 2,5 мл 
олинади, унга ўлчовли натрийнинг 3% ли эритмасидан 97,5 мл 
Қуруқ ҳолдаги шағалнинг массаси, г 
Аралашмалар миқдори, 
% 
ювилишдан олдин 
ювилишдан сўнг 

---

263