O'zbekiston respublikasi oliy va o'rta maxsus ta'lim vazirligi o. T. Hasanova, V. V. Zаyniddinоv hayot faoliyati xavfsizligi

Operatorning malakaviy tayyorgarligi
. 
Operator malakasi 
bo’yicha tanlab olinadi. Tanlov quyidagi bosqichlarda bajariladi: 
malaka bo’yicha tanlov; malakaviy o’qish; ish faoliyati davomida 
malakasini oshirish. 
Malaka bo’yicha tanlov 
- bu xodimni biror faoliyatiga asoslab 
tanlovga qatnashishiga ruxsat etish.
Psixofiziologik tanlov
. Хodimni psixofiziolоgik ko’rsаtkichlari 
bo’yicha shaxs xususiyatlariga ko’ra, tegishli mutaxassislikka 
qo’yilgan talablar bo’yicha tanlash. Bu еrda xodimning sog’ligi, 
jismoniy rivojlanganligi, ma’lumoti darajasi, malakaviy o’quvi, 
psixofiziologik ko’rsatgichlari hisobga olinadi. U tibbiy ko’rikdan 
o’tkaziladi, ish faoliyatiga jismoniy tayyorgarligining to’g’ri kelishi 
tekshiriladi.
Psixofiziologik tanlovda quydagilar hisobga olinishi zarur: shaxs 
sifatida shakllanganlik prinsipi; yaroqlilik prinsipi. Bunda shaxs shu 
faoliyatga yaroqli, shartli yaroqli yoki yaroqsiz bo’lishi mumkin; 
tanlov dinamik xususiyatli bo’lishi zarur.

---

140 
Хodim haqida ma’lumotlarni to’xtovsiz doimiy ravishda to’ldirib 
turilishi zarur. 
Operatorni malakasi bo’yicha o’qitish
- bu inson-texnika-muhit 
sistemasida faoliyat ko’rsatish uchun zarur bilim, ko’nikma, malaka 
berish, malakaviy sinovlardan muvaffaqiyatli o’tish. O’qitishdan 
maqsad operatorni ishonchli ishlashi uchun bilim va ko’nikmalarni 
o’zlashtirishi, xodimning psixofiziologik sifatni oshirishdir.
Operatorni tayyorlash jarаyonida quyidagi o’kitish uslublari 
qo’llaniladi: materiallarni tushuntirish, aniqklashtirish; ma’ruzalar, 
suhbat, seminarlar, mustaqil ish; materiallar ustida ishlash 
o’zlashtirish mashg’ulotlari, trenajyorlar, mustaqil ish; o’kitish 
sifatini nazorat qilish, imtihonlar, testlar, zachyotlar. 
O’qitish jarаyonlari quyidagi talablarga javob berishi kerak: 
-o’qiyotganlarning ongliligi va faolliligi, o’rganish faoliyatini va 
tanqidiy fikrlashni rivojlantirish, intkraktiv uslublar, malaka;
-o’kitishning 
ko’rgazmaliligi-materiallardan, 
ko’rgazmali 
qurollardan foydalanish (sxemalar, plakatlar, maketlar, stendlar va 
h.k); 
-o’qitishning sistemali va ketma-ketligi (dars jadvalini rasional va 
ravonligi, mantiqiy ketma-ketligi, bilimlarni ob’ektiv nazorati);
-еtib borishliligi (dastur operator imkoniyati darajasida bo’lishi 
zarur); 
-har bir o’quvchiga individual yondoshish. Har bir operatorning 
tajribasi, jismoniy va aqliy rivoji, psixofiziologik ko’rsatgichlarini 
hisobga olish; 
-o’zlashtirilgan 
materiallarni 
mustahkamlash 
(qayta-qayta 
takrorlash).